Hoe wordt een lawinebericht gemaakt?

Sommige vragen uit onze rubriek, ‘domme vraag’ zijn best ingewikkeld maar ontzettend interessant. Voor de vraag die ik deze week beantwoord moest ik langs bij Meteo France in Briançon. Want:

Hoe wordt een lawinebericht gemaakt?

kon ik niet zomaar zelf beantwoorden. Daarom ben ik langsgegaan bij Florent Labit, de sneeuwdeskundige van Meteo France in Briançon. Hij schrijft de lawineberichten van de Hautes Alpes in Frankrijk. Een regio die afgelopen jaren regelmatig te maken had met zeer moeilijke en gevaarlijke sneeuwcondities.

(Als jullie een wintersport gerelateerde vraag hebben waar je antwoord op zoekt stuur deze dan door naar rogier@wintersporters.nl dan zoeken wij het antwoord.)

Een lawinebericht is precies en belangrijk, waar halen jullie de informatie vandaan?

"Een lawinebericht wordt niet zomaar uit de mouw van de schrijver geschud. In de Alpenlanden zijn het de meteorologische instituten die de lawineberichten maken. Voor het inschatten van het lawinegveaar heeft de maker van het lawinebericht de volgende informatie nodig van de afgelopen dagen en de komende dagen:

• het weer
• temperatuur
• wind

Maar ook wordt er gekeken naar de geschiedenis van een aantal parameters:

• lawineactiviteit
• sneeuwdek
• volume van de sneeuw
• dichtheid van de sneeuw
• het type sneeuwkristallen in het (vaak ongelijkmatig opgebouwde) sneeuwdek.

Al deze informatie wordt verzameld door de pisteurs in de skigebieden en bergredding, door meetstations, bevriende berggidsen, ervaren skiërs die wij goed kennen en door ons, de schrijvers van de lawineberichten, zelf.

Ook wordt er steeds meer gebruik gemaakt van community-websites waar skiërs en boarders hun off-piste ervaringen achter laten. Natuurlijk kijken wij anders naar deze berichten dan een echte powderhound, maar alle informatie is welkom. Dit geeft ook meteen aan dat aan het begin en eind van het skiseizoen als de skigebieden dicht zijn de lawineberichten met minder informatie gemaakt moeten worden. In die periode moet je dus nog meer kennis hebben om veilig off-piste te kunnen gaan. Je moet zelf nog beter kunnen inschatten welk gevaar er is."

Waarom en hoe meten jullie de dichtheid van het sneeuwdek?

“Om de dichtheid en het volume van het sneeuwdek te meten gebruiken we een gewicht van één kilo dat over een staaf naar beneden kan glijden. Hiermee wordt gekeken hoe dicht de sneeuw is. Na deze sondage/battage wordt een sneeuwprofiel gemaakt en kijkt men hoe het sneeuwdek is opgebouwd. Er wordt naar de verschillende sneeuwkristallen gekeken. Al deze informatie wordt dagelijks aan ons doorgegeven. Deze sneeuwkristallen en de dichtheid van het sneeuwdek bepalen of de sneeuw makkelijk kan gaan glijden en welke lagen dat zijn. Het is heel belangrijk dat deze tests elke dag op dezelfde plek in maagdelijke sneeuw wordt gedaan. Ook proberen we informatie van zoveel mogelijk hellingen, exposities en hoogtes te bemachtigen.”

Hoe wordt het feitelijk bericht en het lawinecijfer bepaald

"Als we alle bovengenoemde gegevens hebben dan wordt het lawinebericht gemaakt. Ten eerste hebben wij een computermodel wat een berekening maakt van het gevaar. Dat vergelijken we met onze eigen waarnemingen en analyses. Het is altijd een menselijke keuze wat het lawinegevaar wordt. In principe wordt daar in Europa onderstaande grafiek voor gebruikt.

We kijken dus naar de verschillende lagen sneeuw en bepalen dankzij computermodellen, de eigenschappen van het sneeuwdek, de kennis van lawinegevaar en alle getuigenissen de kans op een lawine. Denk bij deze getuigenissen ook aan de rapporten van pisteurs die lawines afschieten, in skigebieden of boven wegen. Als daar alles loskomt is het natuurlijk gevaarlijker dan wanneer veel blijft liggen."

Als het gevaar tussen twee waardes inhangt welk cijfer geven jullie dan?

“Als er een getwijfeld wordt tussen een hoog en een laag cijfer kiest Meteo France vaker voor het lagere cijfer. Zeker ook om geen inflatie van het gevaarcijfer te krijgen.”

Voel je weleens schuldig na een lawine-ongeluk?

“Nee, in principe niet, want in een lawinebericht geef ik niet aan welke helling wel en niet geskied mag worden. Die keuze is altijd aan de skiërs zelf. Ook is het heel duidelijk dat gevaar 0 niet bestaat in de bergen. Wij geven alleen aan in welke hellingen het risico het grootste is. Wel vraag ik me af en toe af of ik duidelijk genoeg ben geweest.”

De media in Frankrijk praten veel over het lawinecijfer, en dat dit misschien aangepast moet worden. Wat vind jij hiervan?

“Ten eerste, de media focust heel erg op gevaar en drama. Zij geven in mijn optiek ook veel slechte informatie en de kennis is bij veel mensen gewoon niet goed. Om te beginnen bestaat het lawinecijfer uit vijf schalen, maar die laatste schaal heeft eigenlijk niets met skiërs te maken. Hier gaat het niet meer om het gevaar van het zelf triggeren van een lawine, maar om de kans op grote en gevaarlijke spontane lawines. Dat betekent dat lawinegevaar 3 voor skiërs eigenlijk al het op een na hoogste gevaar is. Als je zo naar het lawinecijfer kijkt geeft dat een heel ander beeld. Echter mensen denken dat als ze een lawine triggeren het gevaar op die plek bijvoorbeeld 5 is. Zo werkt het cijfer natuurlijk niet. Er is nog een lange weg te gaan om mensen dit bij te brengen.”

Soms zien we in skigebieden een ander cijfer dan geschreven in het lawinebericht, hoe kan dit?

“Dat klopt. Het is de pistedienst die het cijfer geeft bij een skigebied. Vaak volgen ze gewoon het lawinebericht. Helaas blazen sommige gebieden het cijfer ook op, maar daardoor ontstaat er een soort inflatie van gevaar. Men kan bijvoorbeeld gaan denken dat lawinegevaar 3 niet zo gevaarlijk is, als het volgens ons 2 is. Vaak is het ook jammer dat ze onze cijfers aanhouden, want vaak is het gevaar bij een skigebied minder groot dan diep in het off-piste terrein. Dan zou het best kunnen dat het een 2 is terwijl wij een 3 of zelfs 4 opgeven”

Wat wil je verder nog zeggen tegen Nederlandse lezers?

“Bedenk dat een lawinebericht slechts een van de informatiebronnen is die je behoort te gebruiken. Hou het lawinebericht in je hoofd maar let zelf ook heel goed op. En blijf objectief. Ga niet zomaar off-piste als je de kennis niet hebt, maar begrijp vooral dat het lawinegevaar veel verder gaat dan een simpel cijfer.”