Tips voor de beste wintersport foto’s (deel 1)
Goede wintersportfoto’s maken is geen ‘rocket science’, verre van dat zelfs. Maar het is wel belangrijk om een goede kijk (letterlijk) op zaken te hebben en te weten wat je doet. Op het Freeride Film Festival van wePowder geef ik al een paar jaar foto-clinics. Daar kwam van velen de vraag of ik niet wilde uitschrijven wat ik daar vertelde. Om het geheel overzichtelijk te houden deel ik het op in twee blogs. Nu deel 1 over de basistechnieken. In deel 2 kom ik terug op compositie en materiaal.
Maak foto’s
Mijn eerste tip voor goede wintersportfoto’s is: maak veel foto’s. In de zomer, thuis, tijdens een wandeling, tijdens het sporten. Maak nachtfoto’s. Maak portretten. Zet je huisdier op de foto. Maak foto’s tijdens je wielrenrondje. Kortom doe ervaring op. Hoe meer ervaring je krijgt, hoe beter je automatismen worden en hoe beter je je camera begrijpt. Kort gezegd, je kunt geen goede wintersportfotograaf worden als je ’s zomers je camera nooit aanraakt. Speel met je camera en probeer van alles. Ook van mislukte foto’s kun je leren, juist die!
Basistechnieken
Sommige fotografen doen graag erg moeilijk over instellingen en praten met allerlei moeilijke termen. Ik denk niet dat dat nodig is om goede foto’s te maken. Wel is van het belang om de basistechnieken te begrijpen. In onderstaande piramide heb ik deze schematisch geprobeerd weer te geven. Het maken van een scherpe en goed belichte foto is een samenspel van deze drie waardes: sluitertijd, aperture en iso. Ik wil hiermee niet meteen zeggen dat je alles handmatig moet instellen, maar als een foto mislukt kun je door het begrijpen van deze waardes het probleem achterhalen en oplossen.
Sluitertijd (S)
Hoe sneller een sluiter van een camera dichtgaat, hoe beter deze de beweging bevriest. Als een sluiter te langzaam dichtgaat dan zal een bewegend onderwerp onscherp worden. Het gaat om de beweging die het onderwerp op de sensor maakt. Dus voor een snelle beweging van een skiër die ver weg is kun je met een langzamere sluitertijd toe dan van een skiër of boarder die vlakbij skiet. Je vraagt je misschien af: “Waarom gebruik je niet altijd een zo kort mogelijke sluitertijd?” Dit heeft een simpele reden. Als de sluitertijd korter is dan kan er ook minder licht in de camera komen. Het is dus zaak om een sluitertijd te vinden waarbij het onderwerp scherp is én er genoeg licht op de sensor komt om een goed belichte foto te hebben. Om te zorgen voor genoeg licht heb je de “aperture” (diafragma) en de “iso-waarde”.
*Tip: Ik gebruik zelden een sluitertijd van onder de 1:1500 voor actie-skifoto’s om zeker te zijn dat alle bewegingen scherp zijn. *
Aperture (A)
Ik gebruik de Engelse term omdat diafragma meestal met een A wordt aangegeven op een camera. De aperture is de opening die de lens maakt om licht door te laten. Hoe groter deze opening (hoe kleiner het getal) hoe meer licht er naar binnenkomt. Maar tegelijkertijd zorgt dit ook voor een kleinere scherptediepte. Eenvoudig gezegd, er is minder scherp in de foto. Als het diafragma klein is (dus een groot getal) dan is bijna de gehele foto scherp, maar komt er ook minder licht in de camera.
Het is dus zaak om een diafragma te kiezen dat zorgt voor voldoende licht en de juiste artistieke blur van je foto (bokeh). Wetende ook dat het niet makkelijk is om met een kleine scherptediepte een zeer snel bewegend onderwerp perfect scherp op de foto te hebben. Dit is voornamelijk weggelegd voor de absolute topcamera’s in combinatie met toplenzen, welke een zeer snelle autofocus hebben. Het spelen met een kleine scherptediepte levert wel erg mooie foto’s op. Het kan helpen om je onderwerp uit de foto te filteren.
Onthou: klein cijfer is grote diafragma-opening en kleine scherptediepte. Een groot cijfer is kleine opening. Hoe lager het cijfer, hoe minder er scherp is
Iso
De iso-waarde is een maat voor de lichtgevoeligheid van de sensor. Hoe hoger de waarde, hoe meer licht de sensor zal opvangen. Dat kan vooral in het donker handig zijn, maar het beeld zal ook korreliger en daardoor minder precies worden. Het is zaak om de goede iso-waarde te vinden waarbij jouw camera mooi beeld oplevert in het licht wat jij wilt gebruiken.
Combinatie van het bovenstaande
De goede instelling is dus een combinatie van de bovenstaande waardes, afhankelijk van welk type foto je maakt. Kies je startwaarde (sluitertijd of diafragma) om de andere waardes op aan te passen, als beginnende fotograaf kun je het beste starten met:
- actiebeeld: korte sluitertijd
- landschap: kleinere diafragma (groter getal)
Veel camera’s presteren behoorlijk goed in automatische stand en daar hoef je alleen van af te wijken als het mis gaat of je artistieke wensen hebt. Daarvoor zijn bovenstaande gegevens van belang om te begrijpen wat er misgaat, en te begrijpen wat je eraan kunt doen.
Licht meten
Bovenstaande waardes komen eigenlijk samen in de manier hoe het licht gemeten wordt door je camera. Camera’s meten het licht om instellingen op aan te passen. Dit kunnen ze op een plek meten (spot + partial), over het gehele beeld met al dan niet een voorkeur voor het midden (Matrix / Center-weighted Average Metering) of over het gemiddelde van het hele beeld met een voorkeur voor waar is scherp gesteld (Evaluative Metering). Per situatie is het van belang dat je bekijkt hoe het licht het beste gemeten moet worden. Over hoe je het beste licht kunt meten zijn hele boeken vol te schrijven. Een paar tips om zelf mee te gaan experimenteren:
- Spot- of partial Metering: deze geven je de meeste controle, maar je hebt een grote kans dat veel sneeuw en achtergrond doorbrand als je alleen het onderwerp meet. Zeker in de sneeuw.
- Center-weighted Average Metering: dit werkt erg goed voor wintersport-actiebeeld als je weinig controle hebt waar het onderwerp precies zal zijn. Dit is de mode waar ik erg veel mee werk.
- Evaluative Metering: dit is erg afhankelijk van de camera. Bij de ene werkt het heel erg goed. Bij andere camera’s duidelijk minder: trainen, trainen, trainen…
De manier hoe je camera licht meet en hoe goed een camera is is merkafhankelijk. Zelfs tussen verschillende modellen zit, is mijn ervaring, verschil. Dit is dus een kwestie van veel testen en ervaring opdoen. Het grote voordeel tegenwoordig is dat je met digitale camera’s voordat je de foto maakt al kunt zien (op een testfoto) of de foto te licht of te donker is. Dit kun je ook vrij eenvoudig aanpassen met de + / - knop: + als het te donker wordt en - als het te licht is. Als je begint met fotograferen kun je met de Center-weighted Average Metering en de +/- knop 9 van de 10 foto’s goed belicht krijgen. Helaas wordt het ons wintersporters een stukje moeilijker gemaakt. Winterse beelden zijn lastig om goed te belichten want we hebben te maken met harde schaduwen en hele felle ‘highlights’. Dit is een kwestie van trainen, trainen en trainen. Op YouTube kun je hierover prima tutorials vinden, zoals deze:
Scherpstellen
Naast bewegingsonscherpte kan een foto ook onscherp zijn omdat je de camera niet goed hebt scherpgesteld. Topcamera’s kunnen een actie-onderwerp volgen en hebben zo’n snelle autofocus dat ze een onderwerp bij kunnen houden. Mindere camera’s kunnen dat minder goed. Dan is het van belang om een niet al te groot diafragma te kiezen (niet te klein cijfer) te nemen om scherp te stellen op de plek waar je de actie gaat verwachten. Verschillende camera’s reageren verschillend en hebben verschillende mogelijkheden om scherp te stellen. Hiervoor kom ik dus terug bij mijn allereerste tip: maak veel foto’s en leer je camera kennen! Bij landschapsfotografie is een snelle autofocus natuurlijk van veel minder groot belang.
Plaats een reactie
Erg goed beschreven. Ben wel benieuwd hoeveel mensen een dure camera (naast de dure telefooncamera) meenemen op de piste. In mijn eerste jaren nam ik mijn volledige DSLR mee de piste op, inclusief lenzen (oa een 70-200mm F2.8). Maar uiteindelijk vind ik het toch teveel gedoe. Zeker omdat ik liever, voor mezelf vooral, een leuke video maak van een vakantie dan enkel een paar foto’s.
Ik nam nog wel een camera mee met 1" sensor, maar ook die gaat waarschijnlijk niet meer mee de piste op. Ik heb al een Gopro-achtige mee + een camcorder (ivm zoom). Als er dan ook nog een fototoestel mee moet wordt het teveel bagage. Daarnaast is de gopro/camcorder met 1 hand(schoen) te bedienen. Met de camera wordt dat toch lastiger.
Maar ben heel benieuwd naar deel 2!
@Waah In deel twee kom ik daar zeker op terug! ;-)
Leuke blog!
Ik heb afgelopen zomer meer foto’s gemaakt met de gopro hero 5 dan met de systeemcamera van mijn vriendin. Ik vond de kwaliteit erg goed! Misschien is dat ook wel omdat ik de foto’s van de hero 2 nog gewend was, en dat was niet veel…
@Rogier misschien gelijk maar een stickie van maken bij Fotos & Films ?
@Denktank Done!
Ben wel benieuwd hoeveel mensen een dure camera (naast de dure telefooncamera) meenemen op de piste. In mijn eerste jaren nam ik mijn volledige DSLR mee de piste op, inclusief lenzen (oa een 70-200mm F2.8). Maar uiteindelijk vind ik het toch teveel gedoe. Zeker omdat ik liever, voor mezelf vooral, een leuke video maak van een vakantie dan enkel een paar foto’s.
Vroeger nam ik ook m’n DSLR mee, tegenwoordig niet meer want daardoor kan ik ook m’n rugzak thuislaten en dat skiet toch lekkerder.
Soms baal ik wel. dat ik hem niet bij me heb. Zeker, voor een kiekje volstaat de telefoon, maar voor actiefoto’s mis ik toch echt de (reactie)snelheid van m’n Nikon. En voor echt mooie plaatjes … tja, tegen de kwaliteit van een DSLR kan geen telefoon tegenop.
Dus misschien ga ik hem toch maar weer eens wat vaker meenemen.
Inzake “spelen met belichting”:
Op veel camera’s zit de ‘bracketing’ optie, waar je in een shot meerdere opnames maakt met verschillende belichtingen, bv -1, -0.5, 0, +0.5, +1. Het zal je verbazen wat een stop meer/minder voor effect heeft.
@RCGrootveld Of ga een voor een systeemcamera! Met een pancake lens gaat die ook gewoon in een jaszak. Donderdag deel II en daar ga ik ook in op cameras.
@RCGrootveld Of ga een voor een systeemcamera! Met een pancake lens gaat die ook gewoon in een jaszak. Donderdag deel II en daar ga ik ook in op cameras.
Rogier op 19 dec 2017 16:21
Tja, ik heb een paar maanden terug een Leica in m’n handen gehad.
Heel fraai …
@RCGrootveld Of ga een voor een systeemcamera! Met een pancake lens gaat die ook gewoon in een jaszak. Donderdag deel II en daar ga ik ook in op cameras.
Rogier op 19 dec 2017 16:21
Net te laat om nog ff wat te bestellen voor vrijdag :)
*bericht bewerkt door evr66 op 19 dec 2017 20:32
Edwin van Riel@evr66 Echt waar? Genoeg binnen 24 uur in huis webshops, niet?
Leuke en interessante blog! Zeker nu ik mijn vriendin de Sony A6000 cadeau heb gedaan. De camera wordt nu max uitgeprobeerd in Oostenrijk en ik moet zeggen dat het al aardig wat leuke shots heeft opgeleverd.
Ik ben benieuwd naar deel 2, zodat ik haar nog wat meer tips kan geven 😜
@evr66 Echt waar? Genoeg binnen 24 uur in huis webshops, niet?
Rogier op 19 dec 2017 20:49
haha, toch al te veel nieuws weer gekocht. we gaan vrijdag bijtijds op pad. net de nieuwe latten binnen, nu nog leren er wat uit te halen eerst 
zat eigenlijk te kijken nasr de rx100-iv maar zal jouw blog eerst eens sfwschten :)
@evr66 Goede camera, hele goede zelfs! (Alleen lastig met handschoenen aan te bedienen…)
yup, maar dat geldt voor alle camera’s denk ik
heb nu een lumix tz60, komt eigenlijk tekort en de dslr is groot/zwaar/kwetsbaar, dus die gaat maar zelden mee.
Fuji X-T20 @evr66, gaat je dslr zeker verslaan en beter dan de Sony, volgens mijn fotografen vrienden 😉.
En wat een rotski’s joh die JJ’s. Daar voelt iedereen zich gelijk een pro op! Dus leren is helemaal niet nodig 👍.
Fuji X-T20 @evr66, gaat je dslr zeker verslaan en beter dan de Sony, volgens mijn fotografen vrienden 😉.
En wat een rotski’s joh die JJ’s. Daar voelt iedereen zich gelijk een pro op! Dus leren is helemaal niet nodig 👍.
Shane op 19 dec 2017 21:24
haha, heb ik hard nodig dan, dat soort ski’s. hopelijk nog wat poeder over vanaf zaterdag, en als het erg mee zit, volgende week een verse bak. zal die fuji eens bekijken, @rogier, heb jij daar een mening over?
en verslaan van de dslr, qua handzaamheid wel, qua fotos moet ik de eerste compact die in de buurt komt, nog tegen komen :)
@shane: zo op t eerste gezicht mmoi ding, alhoewel de lichsterkte vd standaard lens wat achter lijkt te blijven bij de rx100-iv
tijd voor een testweekend van cameras in de sneeuw :)
*bericht bewerkt door evr66 op 19 dec 2017 21:58
Edwin van Riel@bruno: jij wellicht nog ideen omtrent cameras (vooral foto-gericht) voor in de sneeuw?
Ja, snap je scepsis, maar die fotografen waar ik het over had zijn professionals die de XT-2 (iets duurdere versie 😉) zeer regelmatig prefereren boven de 1DX en niet alleen vanwege de handzaamheid.
Tsja, die dx is ook geen lullig ding zeg maar :) Nou ja, wellicht op de wishlist voor volgend jaar. Zou wel s ff een van die top compacts een dagje willen proberen.
De XT-20 vergelijken met een rx100-iv is appels met peren vergelijken. Vergelijk deze camera dan met vergelijkbare systeemcamera’s.
Dat systeemcamera’s grote spiegelreflexen verslaan op bepaalde vlakken is niet echt raar meer.
Veder durf ik niet zomaar te zeggen/roepen welke camera beter is. Dat heeft ook heel erg met het gebruik en het gevoel te maken. Dat proffesionals een camera gebruiken wil niet zeggen dat dit een goede camera is voor elk willekeurig gebruik.
Dat zeggende maakt Fuji echt geweldige camera’s, maar Sony ook net als een heleboel andere merken… :-)
RX100 IV is een super camera voor mee op wintersport hij is alleen lastig te bedienen met handschoenen aan.
De beeld kwaliteit is zoveel beter dan die van een GoPro en je maakt er veel mooiere foto’s mee. De RX100 IV kan ook prima tegen sneeuw. Wanneer je filmt in 4k ( max 4 minuten ) krijg je super mooie scherpe beelden
Mooi verhaal! Thanks!
@idssie: hoe steekt die 4 minuten grens in elkaar: 4 minuten, even pauze en dan weer 4 minuten enz, of gaat het om het totaal?
yup, maar dat geldt voor alle camera’s denk ik
evr66 op 19 dec 2017 21:09
Niet “alle”: Onderwatercamera’s kun je zelfs met 5mm neopreen handschoenen aan bedienen … :-)
Dat klopt, maar je wilt niet weten hoe groot/zwaar m’n DSLR in Ikelite behuizing is met een flinke port erop :)
yup, maar dat geldt voor alle camera’s denk ik
evr66 op 19 dec 2017 21:09
Nee hoor. De Sony A6000-A6500 serie is prima met handschoenen te bedienen, net als de A7-9 series… Die heb ik en die werken ook met handschoenen…
Zonder het meteen over extreme onderwaterbehuizingen te hebben ;-)
Nou, kom op dan met deel 2 :). Welke gebruik jij meest 600/6300/6500 of de A serie?
Had al ff zitten kijken ook naar de A6300 met evt 1.8/50 er op :)