Liften en berghutten in gevaar door verdwijnen permafrost

Liften en berghutten die op een hoogte van meer dan 2600 meter staan zijn hun toekomst niet meer zeker. Ze staan namelijk op een ondergrond die gecementeerd is door ijs: permafrost. Nu door de opwarming van de aarde de permafrost langzaam smelt, blijken veel liften en hutten hun stevige ondergrond kwijt te raken. In bijna alle grote en hoge skigebieden in Frankrijk heeft men dit al aan den lijve ondervonden. Dit noopt skigebieden tot dure investeringen en aanpassingen.

Enorm oppervlak loopt gevaar

In Frankrijk is de oppervlakte van de permafrost twee keer zo groot als de oppervlakte van de gletsjers. In totaal hebben we het alleen in Frankrijk over 700 km2 waar de ondergrond bevroren is. Over de gehele Alpen is dit cijfer natuurlijk nog veel hoger. In tegenstelling tot de gletsjers is de staat van de permafrost erg lastig vast te stellen. Dit kan alleen gemeten worden met speciale instrumenten want de kou zit vaak diep in de grond en door de weerkaatsing van warmte op de rotsen is niet te zien/voelen waar de vorst nog in de grond zit.

947 constructies op permafrost

Alleen in Frankrijk staan er maar liefst 947 installaties die op rotsen gebouwd zijn die bijeen worden gehouden door de permafrost. Driekwart hiervan zijn wintersportliften. Voor 148 hiervan is het gevaar voor destabilisatie heel groot. Zo is bijvoorbeeld het bergstation van de Grands Montets boven Chamonix op een onstabiele rots gebouwd. Als de permafrost hier verdwijnt raakt dit station zijn ‘fundering’ kwijt met alle gevolgen van dien. Ook de Aiguille du Midi bij Chamonix wordt tegenwoordig continu gemonitord. En dat is nodig ook. Vorig jaar stortte een groot deel van de Cosmiques-graat die naar deze lift toeloopt in (wonder boven wonder raakte niemand gewond op deze populaire klimroute). Op een andere pijler die naar deze rots voert kwam maar nog eens 44.000 m3 graniet naar beneden. De noordwand is de afgelopen 10 jaar dan ook 1 graad warmer geworden. Ondanks deze alarmsignalen hoeven we ons de komende 10 tot 15 jaar nog geen zorgen te maken volgens de specialisten. De Aiguille du Midi staat nog diep in de permafrost, gestut in meer dan 14 meter diep ijs. Dit is dan ook een van de hoogste liften in de Alpen. Installaties die lager staan zullen natuurlijk veel eerder problemen krijgen. De gloednieuwe Sky Way lift aan de andere kant van het Mont Blanc-massief boven Courmayeur is bijvoorbeeld gestut met palen die 50 meter diep de berg ingaan. Dit zijn enorme kosten maar absoluut noodzakelijk om verzakkingen tegen te gaan.

Bijna alle grote gebieden hebben problemen

Bijna alle hoge en grote skigebieden in de Alpen hebben problemen met de afnemende permafrost. Jerome Grellet, de directeur van SETAM in Val Thorens, laat aan de Franse bergkrant Le Dauphiné weten dat het vooral oude liften zijn die problemen opleveren. Zo moest een van de pylonen van de plaatselijke funitel dieper verankerd worden nadat deze was weggezakt. Je kunt bijna geen groot gebied in Frankrijk bedenken waar ze geen problemen ondervinden. Les Arcs met de Aiguille Rouge, Les Menuires op de Pointe de la Masse, Les 2 Alpes waar de Bellecombe lift beschadigd is, en in Alpe d’Huez - Grand Domaine moet het platform waarop het bergstation van de Glacier lift is gebouwd verplaatst worden. En in Chamonix stond vorig seizoen, vanaf 19 maart, ook al de Télécabine de Bochard stil omdat het bergstation wegzakte.

Niet alleen liften

Als wintersporter zijn het voornamelijk liften die ons interesseren, maar het probleem houdt daar natuurlijk niet op. Ook elektriciteitspalen, lawine-installaties (gazex) en berghutten lopen gevaar. Zo scheurt momenteel de berghut Refuge de Pilatte in de Ecrins langzaam open door een ondergrond die beweegt. Deze beweging ontstaat doordat de gletsjer smelt en de druk op de rotsen afneemt. Vorig jaar moest de Promontoire berghut vlakbij La Grave in alle haast ontruimd worden omdat enorme rotsblokken uit de onstabiel geworden bergwand erboven (de Meije) op en naast de hut vielen. Voor de Cosmique hut boven Chamonix moest beton gebruikt worden nadat 600 kubieke meter onder de hut aan het verzakken was. En dit jaar werd er door alpinisten wereldwijd geschokt gereageerd toen het beroemde Périades bivak bij Chamonix was weggezakt.

Oplossingen

Er zijn verschillende oplossingen om deze problemen (tijdelijk) tegen te gaan. Veel technieken komen uit Zwitserland waar men al sinds het begin van de negentiger jaren hiermee bezig is. Deze gaan van heipalen (die tot nu toe in de Alpen zelden/nooit gebruikt werden) tot ingenieuze systemen met verschillende bevestigingsmethoden en architectonische aanpassingen om de kou in de grond te houden. In Japan worden er zelfs gekoelde palen gebruikt die de grond bevroren moeten houden. De vraag is echter hoe ecologisch verantwoord dit is. Een ding is zeker, een opwarmende aarde maakt de bouw en het onderhoud van nieuwe liften en gebouwen in de bergen steeds ingewikkelder.

Bronnen: Ledauphine, Mont Blanc Live, CAF, Parc National des Ecrins, France3, PermaFrance