Historische skitocht: Giro della Grande Guerra
Er zijn maar weinig skitochten die meer tot de verbeelding spreken dan de Sella Ronda, de tocht rondom het indrukwekkende Sella-massief in de Italiaanse Dolomieten. Toch is er een skitocht die qua historie niet voor de Sella Ronda onderdoet. Integendeel. We hebben het over de Giro della Grande Guerra, in het Duits de Gebirgsjäger-Skitour die onder andere langs Arabba en Alta Badia voert. De 82,5 kilometer lange tocht neemt je mee naar de donkere dagen van de Eerste Wereldoorlog.
Grens tussen Oostenrijk en Italië lag zuidelijker
Om de achtergrond goed te begrijpen nemen we eerst een duik in de geschiedenis. Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren de Dolomieten het strijdtoneel van de Oostenrijkse en Italiaanse troepen. Veel bloedige gevechtshandelingen vonden er plaats, waarvan tot op de dag van vandaag sporen bewaard zijn gebleven. Maar hoe kwam het zover? Sinds de Middeleeuwen vormden de Dolomieten de grens tussen Oostenrijk (c.q. de Duitse Bond) en Italië. Tot 1919 liep de grens tussen beide grootmachten dwars door de Dolomieten, een stuk zuidelijker dus dan nu. Het noordelijke deel sprak overwegend Duits, het zuiden sprak Italiaans.
In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit tussen Duitsland/Oostenrijk-Hongarije en de geallieerden, waarbij Italië zich aanvankelijk neutraal verklaarde. Het had zich in 1882 verbonden aan Duitsland/Oostenrijk-Hongarije. Dit bondgenootschap zou elkaar steunen in geval van een aanval op een van hen door twee of meer grootmachten. Het bleek echter vooral een papieren bondgenootschap. Italië sloot in 1902 in het geheim namelijk een soortgelijk verdrag met Frankrijk, de latere vijand van Duitsland en Oostenrijk.
La Grande Guerra
Toen bleek dat de oorlog langer duurde dan gedacht werd Italië door beide strijdende partijen verleid om mee te vechten om een doorbraak te forceren. Aan de ene kant trokken Duitsland/Oostenrijk-Hongarije aan de Italianen, aan de andere kant deden dat Frankrijk, Engeland en Rusland. Omdat de laatstgenoemden Italië meer grondgebied beloofden na de oorlog, waaronder Zuid-Tirol en Trentino (dat bij Oostenrijk hoorde), liep Italië over. Op 23 mei 1915 verklaarde Italië de oorlog aan Oostenrijk en ‘La Grande Guerra/Der Gebirgskrieg’ was een feit. Bijna vier jaar lang zouden de Dolomieten het toneel worden van een slepende stellingenoorlog.
Omdat veel Oostenrijkse troepen naar Oost-Europa waren gestuurd om tegen de Russen te vechten was er in eerste instantie sprake van een ongelijke strijd. Jonge jongens en oude Tirolermannen moesten het opnemen tegen goed getrainde Italianen. Om zich te kunnen weren namen ze goed verdedigbare posities in, hoog in de bergen. De oorlog liep vervolgens vast langs een 600 kilometer lang bergfront. Beide partijen boekten nauwelijks terreinwinst en vijandelijke stellingen lagen soms amper tien meter uit elkaar. Aan beide zijden vielen in een paar jaar tijd honderdduizenden doden door oorlogsgeweld, lawines en uitputting.
Het front liep van de Passo dello Stelvio naar de Ortler, Passo del Tonale en via het noordelijke Gardameer dwars door de Dolomieten naar Karinthië. Tegenwoordig is dit het domein van een florerende toerisme-industrie met tal van skigebieden. Wintersporters die hier hun bochtjes draaien en op het terras een heerlijke pasta nuttigen hebben nauwelijks besef van deze bloedige geschiedenis aangezien ze er nergens aan worden herinnerd, maar er zijn een paar uitzonderingen. Neem het gebied tussen Alta Badia en Cortina d’Ampezzo. Hier ligt de Col di Lana, sinds 17 april 1916 ook wel de Bloedberg genoemd nadat de top werd opgeblazen en 150 Oostenrijkers de dood vonden. Rondom deze berg loopt de Giro della Grande Guerra. Deze gemarkeerde skitocht leidt je langs de sporen van de Oostenrijkse Kaiserjäger en de Italiaanse Alpini, zoals de bergsoldaten in die tijd werden genoemd.
De skitocht
We starten onze tocht in San Cassiano, een vriendelijk wintersportdorpje in Alta Badia, op voormalig Oostenrijks grondgebied. Vanuit hier heb je een directe toegang tot het skigebied van Alta Badia en daarmee ook de Giro della Grande Guerra. De eerste kilometers doen in geen enkel opzicht aan oorlogshandelingen denken. Integendeel, we glijden over glooiende pistes, langs gezellige hutjes in de richting van Arabba. Onderweg pakken we een stukje van de Sella Ronda mee, die veel bekendere tocht in de Dolomieten. Je merkt hieraan dat het meteen wat drukker wordt. Wat al iets van historie verraadt is dat Arabba niet meer bij Zuid-Tirol hoort. Dit is Veneto, een regio met veel meer Italiaanse invloeden. We nemen de gondel omhoog naar de 2.478 meter hoge Porta Vescovo. Vanaf hier heb je een majestueus uitzicht op de Marmolada, de hoogste berg van de Dolomieten (3.342 meter). Over een uurtje moeten we op de top staan maar eerst hebben we twee korte stoeltjesliften te nemen en de lange dalafdaling naar Malga Ciapela. Al skiënd zien we honderden meters boven ons de cabinebaan van de Marmolada zweven.
Stad in het ijs
We nemen de lift naar de top van de Marmolada. Op de pistekaart wordt de lange afdaling vanaf de top aangemerkt als blauw-rood en dat is niet helemaal onterecht. De moeilijkheidsgraad hangt namelijk sterk af van het moment dat je omlaag skiet. In de ochtend is de piste strak en eenvoudig. ‘s Middags verandert hij in een buckelpiste en is het zelfs voor ervaren skiërs/boarders een beetje opletten, vooral bij slecht zicht. Die condities staan echter in schril contrast met de beproevingen waar soldaten op dezelfde plek in 1916-1917 mee te maken kregen. Het front verplaatste zich in 1916 namelijk naar de Marmolada. Zowel Oostenrijkse als Italiaanse troepen verschansten zich op de berg. Terreinwinst boeken lukte nauwelijks, waardoor er geleidelijk een derde vijand op het toneel verscheen: de winter. De Oostenrijkse luitenant-ingenieur Leo Hangl liet daarop een stad aanleggen in het gletsjerijs. Onzichtbaar voor de Italianen en bescherming biedend tegen kou, sneeuw en wind. De ‘ijsstad’ bestond uit een tunnelnetwerk van 10 kilometer waarin soldaten aten, sliepen en verbleven. In de tunnels waren houten barakken gebouwd, een voedselopslag, kapel, ziekenhuis en zelfs een café. Waar het helaas geen bescherming tegen bood was de catastrofale lawine van 13 december 1916. Na weken met extreme sneeuwval vonden ter hoogte van de Gran Poz zo’n 300 Oostenrijkers de dood. Er zouden in deze barre winter nog vele lawineslachtoffers volgen (lees ook zeker het artikel over Witte vrijdag). Uiteindelijk eisten de ontberingen van het hooggebergte ongeveer net zoveel slachtoffers als vijandelijk vuur. Op de Marmolada is een speciaal museum ingericht dat nog veel meer vertelt over de strijd, de toegang is gratis.
Sottogudakloof
We vervolgen onze tocht over de Marmolada en skiën terug naar Malga Ciapela. Voor kenners begint hier een van de hoogtepunten van de tocht: de Sottogudakloof. Skitechnisch stelt het weinig voor, maar landschappelijk is het een sprookje. Je glijdt door een diepe kloof, langs indrukwekkende rotsformaties en bevroren watervallen om een paar kilometer voor Rocca Pietore terug in de bewoonde wereld te komen. Ware het niet dat uitgerekend dit deel van de Giro della Grande Guerra nu is afgesloten. In oktober 2018 woedde er een zware storm in de Italiaanse Alpen. Modderstromen en vallende rotsblokken hebben een groot deel van het pad weggeslagen. Terwijl we vanuit de bus met open mond de stormschade aanschouwen en flarden van de kloof opvangen, vragen we ons af hoe snel dit hersteld is. Het is te hopen dat de Sottogudakloof snel weer toegankelijk is voor wintersporters. Het doet een beetje pijn als je de kloof in de video hieronder terugziet voordat de storm had toegeslagen. Voor ons is het snel verder naar Alleghe, de volgende bestemming van de tocht.
Civetta
We komen in het skigebied Civetta, dat nog Italiaanser aanvoelt. De huisjes zijn wat ‘rauwer’, minder onderhouden dan in Zuid-Tirol. Italiaanse nonchalance en flair voeren de boventoon en dat merk je ook in het skigebied. We stoppen op de Col dei Baldi voor een espresso; niet aan een tafeltje maar zoals de rest van de Italianen staand aan de bar. Een paar minuten later staan we alweer op de ski’s en dalen we af richting het pompeus klinkende Selva di Cadore. Er doemt opeens een gigantische Dolomietenreus op tussen de wolken. Die had ik niet zien aankomen! Monte Civetta (3.220 meter) en Monte Pelmo (3.168 meter) maken grote indruk in het bizarre lichtspel van de wolken. Na een lange afdaling komen we aan in het gehuchtje Pescul, vlakbij Selva di Cadore.
Het bijzondere aan deze tocht is dat je je een beetje buiten de gebaande paden begeeft. Want ga je op wintersport in Alta Badia of Val Gardena dan kom je normaal gesproken helemaal niet in Civetta. Met deze tocht is alles anders, mede dankzij de bus. Natuurlijk, tijdens de wintersport zit je het liefst helemaal niet in een bus, maar hier moet je hem gewoon als onderdeel van de tocht zien. En gelukkig is er altijd dat fantastische panorama.
Cinque Torri – Lagazuoi
De tweede busrit voert ons van Selva di Cadore naar Fedare, onderdeel van het skigebiedje Cinque Torri (21 kilometer piste) dat bij Cortina d’Ampezzo hoort. Cinque Torri is samen met Lagazuoi het deelgebied waar de Eerste Wereldoorlog misschien nog wel de meeste impact had. Twee openluchtmusea en een oud fort (Tre Sassi) herinneren aan bloedige gevechten tussen de Kaiserjäger en de Alpini. Stellingen en tunnels zijn nog her en der zichtbaar en wat te denken van de krater die de Italianen in de Col di Lana sloegen. Goed te zien vanuit dit skigebied. Centraal liggen de Cinque Torri, vijf markante rotspunten die uittorenen boven het skigebied. Zo heftig als het er in de oorlog aan toe ging, zo vredig is het er nu. De pistes in dit deelgebied zijn overwegend blauw, niet te lang en bovenal rustig.
We skiën naar links en komen uit bij de Croda Negra-stoeltjeslift, te midden van een veld bezaaid met rotsblokken die van de berg zijn gevallen. Hier vertrekt een stoeltjeslift naar weer een panoramisch hoogtepunt. Het uitzicht is gericht op Monte Lagazuoi (2.835 meter), ons volgende doel en een berg die er in 1915 nog heel anders uitzag. De strijd om Monte Lagazuoi was gekkenwerk. De Oostenrijkers zaten op de top, de Italianen 250 meter daaronder. De Oostenrijkers probeerden de Italianen te verdrijven door een aantal berggidsen, al abseilend, granaten met gif- en traangas te laten gooien. Toen die acties geen nut hadden groef men tunnels om de Italianen op te blazen. De Italianen deden daarna hetzelfde. De Oostenrijkers hebben de Italianen tot tweemaal toe opgeblazen, daarna bliezen de Italianen de Oostenrijkers van de top. Twee imposante lawinekegels en gapende gaten in de steile rotswand herinneren aan het explosieve verleden, te zien vanuit de cabinebaan.
Mooiste piste van de Dolomieten
Boven aangekomen laten we de oorlog even voor wat-ie is. We werpen nog een laatste blik op de Cinque Torri en Marmolada en dan is het alleen nog maar genieten van de 8,5 kilometer lange Armentarolapiste terug naar Alta Badia. De rode piste slingert langs steile rotswanden, bevroren watervallen en het mooiste stukje natuur dat je je kunt voorstellen. Dit moet een van de mooiste pistes van de Dolomieten zijn. We nemen nog een laatste tussenstop bij de Scotonihütte – een echte must – waar we de beroemde gegrilde biefstuk nemen, maar voor het toetje hebben we geen tijd meer. Net wanneer we ons realiseren dat een stuk prikken onontkoombaar is, staat er een span paarden klaar om ons het laatste stukje vooruit te trekken naar Armentarola (check de video van Alta Badia). Na een laatste sleepliftje skiën we terug naar het beginpunt: San Cassiano.
Hoe dicht oorlog en ontspanning in de huidige tijd bij elkaar liggen maakt de Giro della Grande Guerra duidelijk. Tegen de achtergrond van extreem oorlogsleed maak je een fantastisch mooie dagtocht. Misschien is het juist deze combinatie die een wintersportvakantie net wat minder hypocriet maakt dan je zou denken, als je zo met de neus op historische feiten wordt gedrukt.
De cijfers:
De tocht is zowel met de klok mee als tegen de klok in te maken. Wij adviseren de route tegen de klok in.
- Totale lengte: 82,5 km
- Totale pistelengte: 31 km
- Totale liftlengte: 18 km
- Deeltrajecten per bus en paarden (tegen betaling)
- Totale duur: ca. 7-8 uur (advies: vertrek op tijd!)
- Vereist: Dolomiti Superskipas
- Moeilijkheidsgraad: middelzwaar
Lees ook:
Plaats een reactie
Fantastisch stuk Roel. Wij hebben grote delen van de tocht gedaan in de winter van 2014. Landschappelijk één van de mooiste streken van de alpen met een zeer rijke geschiedenis. Nog meer van dat graag…
Erg mooi en leerzaam verhaal!
Interessant stuk. Mooie foto’s.
Brings back memories…
Civetta is echt de moeite waard ipv alleen van Alleghe naar de bushalte in Pescul te skiën.
Een prachtig gebied met de meest schitterende uitzichten op het meer van Alleghe en inderdaad de Monte Pelmo en Monte Civetta. Ook heerst er een bepaald relaxed sfeertje dat ik in de gangbare gebieden rond de Sella Ronda nog niet ben tegengekomen.
https://www.altabadia.org/media/erster-weltkrieg-grande-guer…
Helaas is deze ronde nog niet open (de 26e pas) de Sella al wel. De Scotonihütte is ook nog dicht deze gaat de 21e open volgens Google.
Maar mooi geschreven stuk, en heb er een paar tips uitgehaald aangezien ik de 20e naar Arabba ga.
*bericht bewerkt door MountainHugger op 08 dec 2019 10:30
Vaak knuffel ik de berg onvrijwillig....Wat ik me alfvroeg na het lezen van het artikel in het tijdschrift: hoe kan de totale lengte 82.5 km zijn, terwijl de pistelengte 31 km is en de liftlengte 18? Klopt die pistelengte dan wel? Mij lijkt een uur of 3-4 namelijk beter bij die 31 km te passen voor de gemiddelde vakantieskiër.
Wat ik me alfvroeg na het lezen van het artikel in het tijdschrift: hoe kan de totale lengte 82.5 km zijn, terwijl de pistelengte 31 km is en de liftlengte 18? Klopt die pistelengte dan wel? Mij lijkt een uur of 3-4 namelijk beter bij die 31 km te passen voor de gemiddelde vakantieskiër.
ThomJ op 8 dec 2019 10:07
Busreis (2x)
Interessant stuk! Wij gaan binnenkort naar Ortisei, is het vanuit die plaats ook mogelijk om een stuk van deze tour te doen?
@Kerstman Ortisei ligt te ver (qua tijd) om de route te doen. Je kunt wel het stuk van Alta Badia tm Marmolada via Corvara doen en dan via Arabba en Pordoi weer terug. Heb je ook direct de Sella Ronda gedaan 'met de klok mee'
*bericht bewerkt door HN65 op 08 dec 2019 12:04
Super interessant verhaal Roel. Deze info ga ik zeker meenemen op mijn volgende trip naar de Dolomieten.
Wat een mooi stuk @Roel! Geboeid gelezen en de filmpjes bekeken. Het lijkt me een prachtige tocht, speciaal dat stuk door de kloof en met het stuk geschiedenis erbij waar je je nu van bewust bent.
Interessant stuk! Wij gaan binnenkort naar Ortisei, is het vanuit die plaats ook mogelijk om een stuk van deze tour te doen?
Kerstman op 8 dec 2019 11:24
Misschien nét vanuit Wolkenstein, maar dan zou ik aanraden in Val Gardena een auto standby te hebben die je kan halen als je de laatste pas 's middags niet overkomt. Maar eerlijk gezegd zou ik het niet doen omdat je dan alleen maar aan het haasten bent.
Prima leesvoer voor de zondag!
Of gewoon een dagje naar Alleghe of Selva di Cadore gaan met de auto. Ontzettend mooi skigebied, prachtige uitzichten op de bovengenoemde bergen en een stuk meer rust dan op de Sella Ronda.
Schitterende tocht!!! Het is handig vroeg te vertrekken. Wij moesten toentertijd 1 uur wachten bij de Lagazuoilift.
Mijn hoogtepunten:
De bustocht van de Marmolade naar Alleghe is al prachtig!!
Gebied van Alleghe welke inderdaad de moeite is om nog eens een hele dag heen te gaan.
Bovenaan de Torri Cinque (volgens mij was het daar, iig bij de uitstap van de lift na de busrit naar Fedare) staat een restaurant met super heeeeeerlijk gebak. Verder is er niets anders op de Col dan dat restaurant én een glazen garage met een Mazarati.
De afdaling direct daarna in een prachtig landschap tussen rotsblokken waar het zooooooo ontzettend stil was. Heeeerlijk.
En natuurlijk daarna in de drukte wachten voor de Lagazuoi afdaling. Helaas heb ik te weinig genoten van die afdaling omdat ik me liet afleiden door de drukte op de piste na de ervaren stilte en rust eerder op de dag.
Echt een aanrader, die tocht.
Hoop het in week 7 weer te kunnen doen met dan de Sottogudo kloof erbij.
@Roel , prachtig stuk heb je geschreven om herinneringen weer op te halen. Bedankt voor je moeite.
Tip: verblijf je in het Val Gardena, overweeg dan in een hut bij Cinque Torri of in Riffugio Lagazoui een overnachting te boeken. Dan doe je deze tocht in 2 dagen en slaap je op hoogte in een berghut. Gewoon even googelen en direct reserveren. Een unieke ervaring en eenvoudig zelf te regelen…
Wanneer je op de Lagazuoi staat en een klein stuk naar rechts skiet. kun je zelfs (weliswaar maar een paar meter) door de tunnel lopen en de stellingen zien waarvan ze schoten. alle kanonnen etc. staan daar ook nog binnen of op de berg. in de zomer zijn ze volgens mij ook grotendeels geopend om te voet af te leggen.
https://www.google.com/maps/place/Pista+Lagazuoi/@46.529935,… hierbij de ingang van de tunnel die 's winters ook open is!
*bericht bewerkt door J-W op 08 dec 2019 22:46
Roel wat een prachtig artikel, bedankt!
Reuze interessant eigenlijk, die 1ste wereldoorlog. Netflix staat vol met documentaires over de 2e, maar van ‘the great war’ zie en hoor je eigenlijk veel minder. Iemand tips voor docu’s?
Wil je echt alles weten van die oorlog, samenvattingen van de verschillende jaren kijken, of specifieke thema’s/personen beter begrijpen, dan is dit kanaal een absolute aanrader: https://www.youtube.com/user/TheGreatWar
Mooi artikel Roel!
Zelf een aantal jaar geleden gedaan, prachtige tocht. Toen was de kloof nog open, erg mooi zeker met een aantal ijsklimmers die de kloofwand beklommen. Alleghe ook zeker de moeite waard, nog een aantal pistes/liften kunnen meepakken maar eigenlijk te weinig tijd om echt ontspannen te doen. Wat betreft de tour vanaf Selva/Ortisei: Moet lukken, zeker als je de Marmolada voor een andere dag bewaart en direct de bus pakt naar Alleghe. Je kunt vanaf Selva altijd noodgedwongen de skibus pakken als je niet op tijd in Ortisei raakt.
Toen wij de tocht deden zat alles mee, de bus stond (toevallig) al klaar om naar Alleghe te gaan. En we konden in een prive taxi busje mee liften (op een kratje bier) om naar Cinque Torri te gaan, dat ging allemaal zo perfect dat ik het daarna niet meer heb aangedurfd… Kan alleen maar tegenvallen ;)
Wil je echt alles weten van die oorlog, samenvattingen van de verschillende jaren kijken, of specifieke thema’s/personen beter begrijpen, dan is dit kanaal een absolute aanrader: https://www.youtube.com/user/TheGreatWar
ThomJ op 9 dec 2019 13:36
Goeie tip, bedankt!
Als er iemand hier graag games speelt, in Call of Duty: World at War zit een deel over de gevechten hier, inclusief het opblazen van die bergtop.
Deze tocht stond al een tijd op mijn lijstje maar na het lezen van dit artikel is hij met stip gestegen!
Afgelopen donderdag deze Tour geskied met m’n kids (15 en 14) en we vonden het unaniem de mooiste ski dag, mooier dan de Sella Ronda (groen of oranje), Val Gardena of La Crusc.
Wel vroeg weggaan het devies (vertrokken uit Colfosco op de latten nog voordat de Noodzakelijke Borest lift liep om ons naar Corvara te brengen).
Zodoende tijdig in Arabba om zonder wachten de Grote gondel te pakken en ook de stoeltjes naar Passo Padon konden we zo in.
Ik had de Marmolada willen bewaren tot vrijdag maar daar er amper iemand stond zonder aarzelen de gondel ingestapt en heerlijk in 1 stint het hele stuk naar het dal geskied. Daar stonden inmiddels zelfs een paar 100 man buiten te wachten op de gondel…
Kaartjes gekocht voor beide busritten (kantoortje RECHTS als je voor de ingang van de gondel staat). Kost dan 8 Euro i.p.v. 10. Was wel verbaasd dat ik cash moest betalen, men beliefde geen VISA…
Alleghe was qua dal (net geen 1000 mtr) sneeuwvrij. Skigebied verbaasde me absoluut in positieve zin. Daarom - en omdat we al het eten bij ons hadden - paar extra pistes kunnen doen. Geweldige uitzichten, authentiek, relaxte sfeer en fijne sneeuw + pistes.
Daarna met de (drukkere) bus naar Cinque Torri, hier was bijna geen kip. Geen wachttijd bij de dallift, geen wachttijd bij de (schitterende) Croda Negra en blauwer dan blauw de lucht nog immer.
Bij de Lagazuoi viel de wachttijd me mee, 3 gondels moeten wachten - ik had me op meer ingesteld.
De afdaling is inderdaad schitterend en helemaal met mooi weer natuurlijk.
Onderaan uiteraard gekozen voor de paarden’sleeplift’ (€3,00 p.p. cash only) i.p.v. de Skibus (€6,00 p.p.). We werden afgezet vlak bij de sleper om naar San Cassiano terug te keren maar deze sleper was best druk ivm georganiseerde slalom van de skischool.
In San Cassiano heb je gelukkig aan de eitjes + 1 stoeltjeslift voldoende om weer in Corvara te geraken en met de Borest lift kwamen we tijdig terug in Colfosco. Toen zelfs nog 2 x de funslope gedaan in het nieuwe Edelweiss fun park alvorens ivm liften dicht terug te skiën naar ons appartement. Eindstand dagteller volgens Strava: 113km.
Heb dankzij deze blog de Tour bovenaan m’n lijst gezet afgelopen week dus dank daar voor @roel
Weer een Civetta fan erbij zo te lezen
Een lege Vallon zo vroeg
Onderweg naar Arabba, ook nog leeg
M’n kids in de stoeltjes richting Passo Padon met de Sella Gruppe in de ochtendzon op de achtergrond.
M’n zoon op de Marmolada (geen wind, voelde totaal niet koud om plaatje te schieten zo optimaal waren de condities)
Uitzicht vanaf de Marmolada richting Noorden
Afdaling Marmolada - nog steeds heel rustig
Civetta: uitzicht vanaf de Col Fioret
Sella Gruppe vanaf de Monte Fertazza
Croda Negra ❤️
Lift hing ff stil. Who cares met dit weer & uitzicht?!
Uitzicht van boven de Croda Negra op Lagazuoi
Lagazuoi
Cortina vanaf top Lagazuoi
Begin piste op de Lagazuoi
De bevroren watervallen
Met de paarden’sleeplift’ weer terug naar San Cassiano
Wat een leuk verslag! Vraag: hoe kom je op de marmolada in de skitunnel? we zijn er meerdere keren geweest, vorig jaar nog, maar nooit in deze tunnel. En nog een vraag, hoe lang duren de bustochten? En hoe lang moet je rekenen voor de hele tocht. Wij vertrekken waarschijnlijk vanaf la Villa maar zijn met de auto dus kunnen ook elders starten.
Wat een leuk verslag! Vraag: hoe kom je op de marmolada in de skitunnel? we zijn er meerdere keren geweest, vorig jaar nog, maar nooit in deze tunnel. En nog een vraag, hoe lang duren de bustochten? En hoe lang moet je rekenen voor de hele tocht. Wij vertrekken waarschijnlijk vanaf la Villa maar zijn met de auto dus kunnen ook elders starten.
EstherDijk op 13 feb 2020 10:32
Bedoel je deze?
Die zit bij station 2 van 3.
Vanaf de piste zie je op een gegeven moment een pad, vrij vlak, naar deze tunnel gaan (aan je rechterhand logischerwijs)
De bustochten duurden iets van 30 minuten (naar Alleghe) en 25 minuten naar Passo Giau. Vertrekken 2 x per uur.
Ben zelf tegen de klok in gegaan, tickets gekocht voor beide bussen bij de ticket office in Malga Ciapella (Cash only vreemd genoeg). Vooruit komen scheelt je €1,- per persoon per busticket - dus €2,- voor de Ski-Tour)
Ik ben begonnen in Colfosco en heb hem dus incl. Marmolada gedaan in een drukke week. Dan is het dus zaak z.s.m. de Marmolada te doen, daarna kan gas terug. Is zeker aan te bevelen in Civetta btw, mooi gebied om paar extra pistes te skiën.
Lunch had ik bij me en na afloop nog tijd gehad voor paar liften boven Colfosco weer tot alles sloot.
1 tip: Einde week zijn er wel eens afsluitende evenementen in San Cassiano (op de piste bij de sleeplift in Armentarola) en dan kan het daar wel eens druk zijn. Dus houdt daar rekening mee of ga wat eerder in de week.
Veel plezier!
Erg leuk deze blog. Hij staat aangestipt bij mij om te doen. Ik heb al wel wat ferrata’s gedaan tijdens de zomer (mijn vriendin is bergbeklimster en werkte vroeger in een riffugio als tiener, dus ze kent best veel routes), en je ziet (afhankelijk van de ferrata of klim) best nog veel van deze minder gekende strijd… prikkeldraad, schoenzolen, munitie, stukken van helmen… erg indrukwekkend.
Je hoeft geen berg op te noemen in dit gebied of er is erg hard gevochten, rond lagazuoi/cinque torri, tofana, marmolada, civetta, pelmo, sorapis, maar ook dicht bij waar mijn vriendin haar ouders wonen in Feltre (Monte Grappa)… Het rare is dat waar, in West Europa, de 1ste (of grote) oorlog nu voornamelijk bekeken wordt vanuit het eindeloos lijden, zonder chauvinisme, is in Italie er toch nog altijd een beetje een heroisch sentiment voelbaar (wordt gezien als een herenigings oorlog, grondgebied gewonnen), dat merk je ook aan de trots van de alpini (bergtroepen)… Dat terwijl er onnoemelijk hard geleden is tijdens die 3 jaar, in elk dorpje vind je wel een monument met slachtoffers van die oorlog, en dat tot ver buiten de dolomieten.
Een erg goed boek hierover is “The white war” van Mark Thompson (https://www.goodreads.com/book/show/4567298-the-white-war…).
Natuurlijk zie je hier niets of weinig van tijdens de winter, maar dat is dan weer een leuk excuus om ook eens een zomervakantie te plannen, en wat ferrata te beklimmen :-)
voor degenen die meer willen weten over de eerste wereldoorlog in de Dolomieten: kijk ook eens in de plaatselijke boekwinkeltjes in Zuid-Tirol, er zijn mooie uitgaven over de plaatselijke historie en de ‘Grote Oorlog’
Ook over de gedwongen indeling bij ItalIë, die voor veel Zuid-Tirolers niet te verteren was, is heel wat geschreven. I