In kaart gebracht: Saalbach
Het Oostenrijkse Saalbach staat tegenwoordig in de top 3 van bekendste wintersportbestemmingen onder Nederlanders. Wervende campagnes, ook op nationale radio- en televisiezenders, proberen je over te halen dit skigebied op de grens van Tirol en Salzburg te bezoeken. En niet voor niks: de modernste liften brengen je aan alle kanten van het dorp omhoog, waar in totaal 270 kilometer aan pistes op je wacht. In Saalbach maar ook in het satellietdorp Hinterglemm ontbreekt het je aan niks. Maar net als in veel andere bergdorpen was het leven in het Glemmtal vroeger heel anders en duurde het lang voordat de bewoners het nut zagen van de wintersport. We nemen een duik in de geschiedenis van Saalbach.
Vergeten zijdal
De naam Salpach, waar Saalbach de verbastering van is, dook omstreeks 1350 voor het eerst op in de geschriften. De naam komt van het riviertje dat langs het dorpje stroomde. Niet de verderop gelegen Saalach, zoals de meeste mensen denken, maar de Spielbergbach. Dat is het riviertje dat langs de huidige Bernkogelbahn stroomt, die destijds Salpach werd genoemd. Later ontwikkelde zich rondom Hof Salpach, nu Gasthof Post, het eigenlijke dorp. Tussen 1350 en 1500 stonden er 82 huizen en boerderijen; en in die periode kreeg Salpach het recht om week- en jaarmarkten te organiseren waardoor er makkelijker handel kon worden gedreven. Onder andere met het nabijgelegen Fieberbrunn dat middels de Spielbergsattel, een verlaagde bergovergang tussen de twee gehuchten in, bereikbaar was. De oude verbindingsweg liep langs het huidige Spielberghaus (waar een rodelbaan ligt). Toch was het eeuwenlang armoe troef. Het Glemmtal was een vergeten zijdal waar tot het einde van de 19de eeuw nauwelijks wat gebeurde. Men was voor een groot deel aangewezen op het houden van koeien, het bewerken van stukjes land en hard werken.
Mürzzuschlag
De grote verandering kwam vanuit een dorp heel ver weg, genaamd Mürzzuschlag in de deelstaat Stiermarken (Steiermark). Josef Wallner, een boerenknecht uit Vorderglemm, was naar Mürzzuschlag vertrokken om er als jager te gaan werken. In 1898 kwam hij weer terug naar Saalbach, maar hij mocht er van de gemeente niet wonen omdat hij te veel familieleden meenam. Wallner keerde daarop terug naar Stiermarken, maar liet een paar ski’s achter. Niemand in het dal had ooit een ski gezien, behalve de schoolleraar Peter Höll. Die had een boek van ontdekkingsreiziger Fridtjof Nansen gelezen die op langlaufski’s door Groenland was getrokken. Hij vermoedde dus dat er in Mürzzuschlag al geskied werd, wat bleek te kloppen. Al in 1890 had een ondernemer een aantal ski’s uit Noorwegen laten overkomen en drie jaar later werd in Mürzzuschlag de eerste skiwedstrijd van Midden-Europa gehouden.
Höll liet daarop wat ski’s namaken zodat de Saalbacher schooljeugd ze kon uitproberen. Dat was een succes en het eigenlijke begin van de skisport in Saalbach. Opmerkelijk is dat Mürzzuschlag zelf nauwelijks meer een rol heeft gespeeld in de wintersport.
Geen buitenlanders
In dezelfde periode waren er ook drie advocaten uit Kitzbühel op ski’s de Spielbergsattel overgestoken. Zij hadden het bijzonder gunstige skiterrein en de bosvrije hellingen opgemerkt en raakten zo enthousiast dat ze het aan vrienden en bekenden doorvertelden. Op die manier won Saalbach sluimerend aan bekendheid. Toch duurde het nog een hele tijd voordat het de vruchten ging plukken van het wintersporttoerisme en dat lag deels aan de inwoners zelf. Zij waren vooral bezig met overleven en zagen de kansen in eerste instantie niet. In 1906 wilde het kortzichtige gemeentebestuur bijvoorbeeld niet dat Saalbach in een belangrijke Duitse reisgids werd opgenomen omdat er “vanwege de heersende armoede van de bevolking geen belangstelling bestond voor het binnenlaten van buitenlanders”.
Intussen probeerde Höll met enkele andere leraren het skiën verder te promoten. Het bleek lastig om arme ouders over te halen ski’s te kopen voor hun kinderen. Uiteindelijk lukte dat en in 1913 werd de eerste skiwedstrijd georganiseerd. Zeventien kinderen deden mee en er ontstond zowaar wat enthousiasme onder de bevolking. Ook werd het skiën een vast onderdeel van de gymlessen op school. Een jaar later werd de ‘Wintersportverein Saalbach’ opgericht dat voor de promotie van het gebied ging zorgen. En daarna ging het snel.
Reclame maken zit in de roots van Saalbach. Reeds in 1946 maakte de reclamemaker Oskar Külken een skigids van het gebied en in de jaren 60 werd de promotiefilm “Schidorf Saalbach” (zie hieronder) uitgebracht; een bioscoophit die in grote mate bijdroeg aan de populariteit van het skigebied.
Circus op komst
De eerste liften werden in 1945 gebouwd, een sleep- en een stoeltjeslift op de Kohlmais. Voor de relatief lange afdaling bestond nog geen pistepreparatie. Men moest de ‘piste’ van boven tot onderen hoofdzakelijk in ploeg afleggen. Twee jaar later kwam er een stoeltjeslift naar de Schattberg. Daarmee behoorde Saalbach meteen tot de vier grootste toeristenplaatsen van de deelstaat, naast Salzburg, Bad Gastein (check de historie over dit dorp) en Bad Hofgastein. Het naastgelegen Hinterglemm bleef lange tijd wat achter in ontwikkeling. Tot 1937 konden hier überhaupt geen vrachtwagens komen omdat de bruggen te zwak waren, maar in 1951 kwam ook hier de eerste sleeplift.
Vanaf de jaren 50 was het hek van de dam. Er werden alleen maar liften bijgebouwd, wat resulteerde in het “Skicircus Saalbach Hinterglemm Leogang Fieberbrunn” zoals we dat nu kennen: een van de grotere skigebieden ter wereld. Cruciale mijlpalen waren er genoeg. Zoals de bouw van de Schattbergbahn in 1960, de eerste kabinebaan van Saalbach die na een verbouwing in 1973 de grootste gondel van Oostenrijk was. Maar ook de invoering van een gezamenlijke skipas met Leogang, een dal verderop. In Leogang stond in 1970 nog geen enkele lift, maar in 1975 kon er voor het eerst van Saalbach naar Leogang en weer terug geskied worden. Dit was de aanzet voor het huidige Skicircus.
En dan was er nog het WK Alpineskiën in 1991. Voor dit evenement werd de Kohlmaisgipfelbahn gebouwd en kreeg zowel Saalbach als Hinterglemm een tunnel, waardoor het doorgaande verkeer om de dorpen heen werd geleid. De lift- en skiverbinding met Fieberbrunn in 2015 maakt de cirkel rond, als een ode aan de oude wegverbinding. De Kitzbüheler advocaten die in 1903 over de Spielbergsattel naar Saalbach waren geskied hadden het goed gezien. De grasbergen rondom het Glemmtal waren zeker geschikt voor een skigebied. En met de voltooiing van de verbindingsgondel tussen Viehhofen en het skigebied van Zell am See opent zich een nieuw hoofdstuk.
Bronnen: saalbach.com, saalbach.or.at, Hinterhag Alm, Wikipedia.
Plaats een reactie
Leuk en interessant om te lezen, bedankt. :)
Vooral de foto’s uit lang vervlogen tijden zijn indrukwekkend.
Geeft toch de hele lange historie achter het skiën weer eens aan.
Even een beetje muggenziften…
De pistekaart die er staat is niet die van 2019-2020, maar die van 2018-2019. Dit seizoen is er een andere kaart.
Grootste verschil is de nummering van de pistes en de nieuwe kaart is ook veel nauwkeuriger.
Deze nieuwe pistekaart is nog niet terug te vinden op deze website, maar wel op de website van het skigebied zelf…
Wel neig om te zien dat er meer dan 50 jaar geleden ook al redelijk veel pistes waren en grote, lange liften!
*bericht bewerkt door SnowboardingSamson op 27 jan 2020 09:09
@SnowboardingSamson typfoutje, hij is natuurlijk van vorig jaar. Ik heb deze hier gebruikt omdat hij qua kleurstelling beter aansluit bij de oude pistekaart. Verder zijn we aan de website bezig waardoor sommige vernieuwingen nog niet zichtbaar zijn. Dat is volgend seizoen opgelost.
*bericht bewerkt door Roel op 27 jan 2020 09:20
Weerman, redacteur, skiër, LimburgerLeuk artikel weer! Daar word je vrolijk van op de maandagochtend.
Ik vind het altijd interessant om de historie van de diverse skigebieden te bekijken. In dit geval een gebied waar ik een paar jaar geleden zelf ben geweest. De uitvalsbasis was Saalbach en ik zal er niet omheen draaien: het is me toch wat tegengevallen. Met name de verbindingen rond Saalbach. Op de pistekaart lijkt alles mooi verbonden te zijn, maar ik heb letterlijk de blaren op mijn voeten gelopen om van het ene deelgebied naar het andere te komen. Steeds weer over de harde stenen in het dorp om een paar honderd meter te overbruggen is niet echt fijn. De verbinding naar Fieberbrunn is wat gekunsteld tot stand gekomen. De piste is smal en op sommige plaatsen één grote ijsbaan. En dan niet vanwege beroerde sneeuwcondities (er lag sneeuw genoeg toen), maar omdat iedereen dat smalle stukje gebruikt. Mijn conclusie: leuk voor een keer, maar ik heb het er wel gezien.
Leuk en interessant artikel … vooral omdat 8 februari naar Saalbach reis voor de wintersport :-D
Leuk bericht @roel, over 2 weken ben ik weer in het Skicircus.
Hier nog meer oude foto’s voor de liefhebbers.
https://fantastischoostenrijk.nl/saalbach-hinterglemm-vroege…
Met name de verbindingen rond Saalbach. Op de pistekaart lijkt alles mooi verbonden te zijn, maar ik heb letterlijk de blaren op mijn voeten gelopen om van het ene deelgebied naar het andere te komen. Steeds weer over de harde stenen in het dorp om een paar honderd meter te overbruggen is niet echt fijn.
Snowy1970 op 27 jan 2020 10:29
Waarschijnlijk heb je dan verkeerde routes genomen. van de bernkogel naar kohlmais en vv is max 75mtr. Dit is het enige lopen dat je bijna niet kunt voorkomen; de rest is allemaal op de ski te bereiken. Wil je afsnijden dan zou je in Hinterglemm (reiterkogel - U bahn ) 200mtr moeten lopen Of vanaf de kohlmais of bernkogel naar de schatberg is misschien 250mtr ofzo. Vanaf volgend jaar kun je via de bernkogel direct bij de schattberg uitkomen; dus dan is dat “probleem” ook verminderd.
Deze krokusvakantie gratis skipas voor 1 week in skicircus.
Dit omdat we al 25 jaar vaste klant zijn in Hinterglemm.
Vele mensen weten dit niet maar als je kan aantonen dat je reeds 25 jaar lang komt krijg je 1 maling gratis skipas van 6 dagen in de toeristische dienst.
We hebben dit aangevraagd in kerstvakantie 2019 en met de krokus 2020 komt dit in orde.
Een weetje voor zij die dit nog niet wisten.
Met name de verbindingen rond Saalbach. Op de pistekaart lijkt alles mooi verbonden te zijn, maar ik heb letterlijk de blaren op mijn voeten gelopen om van het ene deelgebied naar het andere te komen. Steeds weer over de harde stenen in het dorp om een paar honderd meter te overbruggen is niet echt fijn.
Snowy1970 op 27 jan 2020 10:29Waarschijnlijk heb je dan verkeerde routes genomen. van de bernkogel naar kohlmais en vv is max 75mtr. Dit is het enige lopen dat je bijna niet kunt voorkomen; de rest is allemaal op de ski te bereiken. Wil je afsnijden dan zou je in Hinterglemm (reiterkogel - U bahn ) 200mtr moeten lopen Of vanaf de kohlmais of bernkogel naar de schatberg is misschien 250mtr ofzo. Vanaf volgend jaar kun je via de bernkogel direct bij de schattberg uitkomen; dus dan is dat “probleem” ook verminderd.
Daffie op 27 jan 2020 13:10
Via de “binnendoorpiste” was het inderdaad korter, maar toch zeker meer dan de 75 meter waar jij het over hebt. Naar de overkant (Schattberg) vond ik echt een vervelend stuk. Uiteraard kun je er skiënd komen, maar dat is wel een lange route (Hinterglemm voorbij en dan aan de overkant nog diverse afdalingen).
Altijd een ‘beetje dom’, de mensen die bij hun eerste vakantie een paar keer de verkeerde weg kiezen, en op basis daarvan beslissen dat het gebied niet deugt…
Opvallend vaak zijn het de mooiste skigebieden waarover je dit soort dingen leest…(Over Ski Arlberg hoor je ook vaak zulk gezeur…)
Nou nou, beetje dom… dat is ook overdreven.
Ik ben enkele keren naar SB geweest met vrienden die daar de weg op hun duimpje kennen maar je ontkomt in SB niet aan ‘klunen’. Omdat het dorp zo laag ligt tov de liften en pistes moest ik ook erg wennen aan de vele personenliften (dus niet skiliften). Sta je eerst te wachten om naar boven gebracht te worden naar pisteniveau door een personen/goederenlift om vervolgens in de rij voor de skilift te staan. Ik vond het daardoor wat massaal en bijna industrieel overkomen.
En dat stuk door Hinterglemm lopen met de ski’s op de schouders doe je ook niet voor je plezier.
Verder een prachtgebied hoor maar logistiek niet helemaal je van het.
Hier nog een fan van het eerste uur en inderdaad ben ik het met bovenstaande reacties eens ! En ik ben van mening dat het juist z’n charme heeft dat je in Saalbach en Hinterglemm altijd skieers ziet lopen door de straatjes waardoor je echt dat authentieke wintersportgevoel hebt en je dus ook vanuit deze dorpen de pistes kunt zien. Voor mij geen ondergrondse roltrappen etc. en zoals gezegd dat kleine stukje lopen mag geen naam hebben.
Met name de verbindingen rond Saalbach. Op de pistekaart lijkt alles mooi verbonden te zijn, maar ik heb letterlijk de blaren op mijn voeten gelopen om van het ene deelgebied naar het andere te komen. Steeds weer over de harde stenen in het dorp om een paar honderd meter te overbruggen is niet echt fijn.
Snowy1970 op 27 jan 2020 10:29
Via de "binnendoorpiste" was het inderdaad korter, maar toch zeker meer dan de 75 meter waar jij het over hebt. Naar de overkant (Schattberg) vond ik echt een vervelend stuk. Uiteraard kun je er skiënd komen, maar dat is wel een lange route (Hinterglemm voorbij en dan aan de overkant nog diverse afdalingen).
Snowy1970 op 27 jan 2020 14:45
Waarom zou je door een dorp gaan lopen als je er omheen kan skiën? Je bent toch op wintersport om te skiën?
De verbinding naar Fieberbrunn is wat gekunsteld tot stand gekomen. De piste is smal en op sommige plaatsen één grote ijsbaan. En dan niet vanwege beroerde sneeuwcondities (er lag sneeuw genoeg toen), maar omdat iedereen dat smalle stukje gebruikt.
Snowy1970 op 27 jan 2020 10:29
Gekunsteld? Veel verbindingen tussen skigebieden worden gerealiseerd d.m.v. horizontale verbindingsliften of prikpaden en dan noem jij een rode piste gekunsteld?
*bericht bewerkt door sterko op 27 jan 2020 17:58
Annoying skiers since 2003…maar je ontkomt in SB niet aan ‘klunen’.
Marieke op 27 jan 2020 16:38
Het enige stuk waar je echt niet aan ontkomt, is het eerder genoemde Kohlmais naar Bernkogel, wat misschien 100 meter is i.p.v. de eerder genoemde 75 meter, maar voor de rest kun je overal omheen skiën.
En dat stuk door Hinterglemm lopen met de ski’s op de schouders doe je ook niet voor je plezier.
Marieke op 27 jan 2020 16:38
Waarom zou je dat doen?
Leuk stuk!
…maar je ontkomt in SB niet aan ‘klunen’.
Marieke op 27 jan 2020 16:38Het enige stuk waar je echt niet aan ontkomt, is het eerder genoemde Kohlmais naar Bernkogel, wat misschien 100 meter is i.p.v. de eerder genoemde 75 meter, maar voor de rest kun je overal omheen skiën.
Ik heb het even nagemeten; maar het is inderdaad 100-110mtr. Prima te doen wat mij betreft, zeker sinds de personenliften hoef je alleen nog horizontaal over te steken. Vroegah moest je nog trappen op- en af; dus het is al een stuk beter geworden.
In Hinterglemm is een paar jaar geleden de kortste gondel ooit gebouwd (tussen westgipfel en zwolferkogel) om 200mtr over een vlakke weide te overbruggen; dus het wordt ieder jaar beter.
Het zou me niets verbazen als er vanaf de Schattberg ook nog eens een kort gondeltje wordt gebouwd om direct de Bernkogel op te kunnen. De komende jaren gaan ze op de Schatberg aan de slag en afgelopen jaar zijn daar ook de pistes al aangepast (wat nu nog weinig nut lijkt).
Overigens zijn er ook nog plannen om aan het begin van Hinterglemm (bergfriedlift) een stoeltjeslift te bouwen en met een verlengde sunliner zou je daar ook een extra skiverbinding creeren. Als dan ook de Jausernlift nog eens gebouwd wordt kun je echt alle kanten op.
*bericht bewerkt door Daffie op 28 jan 2020 09:30
Gek genoeg kan ik geen van die leuke videootjes vinden van wintersport.nl voor deze bestemmingen. Niet voor Saalbach, Hinterglemm, Zell am See of Kaprun. En er gebeurt nogal wat met die skigebieden…
Altijd een ‘beetje dom’, de mensen die bij hun eerste vakantie een paar keer de verkeerde weg kiezen, en op basis daarvan beslissen dat het gebied niet deugt…
Wunderkammer op 27 jan 2020 16:22
Opvallend vaak zijn het de mooiste skigebieden waarover je dit soort dingen leest…(Over Ski Arlberg hoor je ook vaak zulk gezeur…)
Ik voel me niet aangesproken overigens. Mijn voorbereiding steekt ver boven het gemiddelde uit. Pistekaartjes worden ruim voor de vakantie uitgebreid bekeken. Daarbij had ik uiteraard ook al gezien dat er een paar keer overgestoken moet worden. Het meest bijzondere bij Saalbach vind ik wel dat ik op oude pistekaartjes zie dat er wél een rechtstreekse verbinding is geweest in het verleden. Er zal vast een goede reden zijn geweest om deze op te heffen, maar je ziet meestal het omgekeerde.
Overigens beweer ik ook niet dat het gebied niet deugt. Er komen zoveel toeristen, dan is het zeker niet aan mij om dat oordeel te geven. Het paste alleen niet in mijn verwachtingspatroon en ook niet in mijn persoonlijke definitie van “een aaneengesloten gebied”.
Leuk bericht @roel, over 2 weken ben ik weer in het Skicircus.
Hier nog meer oude foto’s voor de liefhebbers.
https://fantastischoostenrijk.nl/saalbach-hinterglemm-vroege…
michelr op 27 jan 2020 12:05
Prachtig! Bedankt Michel!
Het meest bijzondere bij Saalbach vind ik wel dat ik op oude pistekaartjes zie dat er wél een rechtstreekse verbinding is geweest in het verleden. Er zal vast een goede reden zijn geweest om deze op te heffen, maar je ziet meestal het omgekeerde.
ik vrees dat ze vroeger nogal creatief met de waarheid omgingen; die verbinding heeft jaren op de pistekaart gestaan; maar is er (voor zover ik weet) nooit geweest.