In kaart gebracht: Cortina d'Ampezzo

Een plaats die veel wintersporters bekend in de oren klinkt maar slechts weinig Nederlandse gasten over de vloer krijgt, is Cortina d’Ampezzo in Italië. Het zou eraan kunnen liggen dat dit dorp zo diep verscholen ligt in de Dolomieten. Na 1050 kilometer te hebben afgelegd vanaf Utrecht, waarvan 72 kilometer binnendoor, ben je al heel veel skigebieden voorbijgereden. Desalniettemin is de bekendheid te verklaren. Cortina d’Ampezzo kent een rijke en olympische geschiedenis, heeft een alleraardigst skigebied en maar weinig wintersportgebieden hebben een indrukwekkender bergpanorama.

Grandeur

Het is de jetset die zich van oudsher graag laat zien in Cortina, flanerend door de chique winkelstraat met steeds dat machtige uitzicht op de Dolomieten. Voor filmmakers een muze, want het markante bergdecor werd gebruikt voor meer dan honderd films waaronder Cliffhanger, The Pink Panther en de Bondfilm For Your Eyes Only, met de spectaculaire achtervolgingsscéne over de bobsleebaan van de Tofana. Cortina komt ook voor in het rijtje van twaalf illustere dorpen die zijn verenigd in de ‘Best of the Alps’. Grandeur heeft Cortina in ieder geval genoeg. Ook door de Olympische Winterspelen die er in 1956 zijn georganiseerd. Waarschijnlijk niet helemaal toevallig kunnen vier van de twaalf Best of the Alps-dorpen dit zeggen.

Erfenis uit het verleden

Maar of al deze gebieden anno 2019 nog steeds behoren tot het beste wat de Alpen te bieden hebben, kun je je afvragen. Cortina had/heeft een deels verouderd skigebied en het centrum ademt een wat belegen sfeer, en dan hebben we het nog niet over de leegstaande huizen buiten het centrum. Tal van welgestelde Italianen en buitenlanders hebben er in het verleden een tweede stulpje laten bouwen om de vakantie in door te brengen. Hierdoor verblijven er in de drukste weken tot wel 80.000 gasten in het dorp terwijl Cortina maar 6.000 inwoners heeft. Veel woningen zijn een groot deel van het jaar dus onbewoond en het dorp lijkt daardoor veel groter dan het eigenlijk is. Een bijzondere erfenis, al ging daar ook veel aan vooraf.

Cortina was Oostenrijks

Wie nu door Cortina loopt voelt zich echt in Italië, maar dat was niet altijd zo. Ruim 400 jaar lang (tot 1915) hoorde het dorp bij Oostenrijk en had het de oud-Duitse naam ‘Hayden’. De lokale bevolking voelde zich sterk verbonden met Tirol en sprak Ladinisch, een van het Latijns afstammend dialect. De regio werd echter meegezogen in de Eerste Wereldoorlog en Cortina werd ingenomen door Italiaanse troepen, totdat het in 1917 door de Oostenrijkers werd bevrijd. Na de oorlog wezen de winnende partijen het dorp, samen met Zuid-Tirol en Trentino, echter toe aan Italië. Tot grote onvrede van de Ladinische bewoners. De bevolking weigerde zich Italiaans te noemen en eiste meerdere malen heraansluiting bij Oostenrijk. Tevergeefs.

In 1943 werd Cortina kortstondig herenigd met Zuid-Tirol en kreeg het de naam ‘Hayden-Cortina d’Ampezzo’, maar na de Tweede Wereldoorlog werd het definitief losgetrokken van Zuid-Tirol en Oostenrijk. Tijdens het volksreferendum van 2007 stemde trouwens nog 78 procent voor een hereniging met Zuid-Tirol. Het mocht niet baten. Ditmaal gaf een andere factor de doorslag; de regio Veneto – waartoe Cortina behoort – zou een belangrijk toeristenoord verliezen en daarmee onacceptabel veel inkomsten.

Opkomend wintertoerisme in Cortina

Het toerisme is voor Cortina van oudsher een belangrijke inkomstenbron. De stroom kwam aan het einde van de 19de eeuw op gang toen Engelse adel en welgestelde Fransen en Duitsers de bergregio ontdekten. Te midden van de Monte Cristallo, het Tofanamassief en de fameuze rotsen van de Cinque Torri was Cortina een paradijs voor klim- en wandelliefhebbers. Maar het werd ook al snel geliefd onder minder actieve gasten. Tal van statige hotels en chique boetieks verrezen in de hoofdstraat waar rijken hun geld uitgaven. Met de opkomst van het wintersporttoerisme won het dorp ook in de winter aan aantrekkingskracht. In 1903 werd de eerste skischool opgericht, in 1924 kwamen de eerste skiliften en in 1932 en 1941 organiseerde het dorp al de wereldkampioenschappen alpineskiën.

Prestigieuze lift ongemakkelijk gefinancierd

Het skigebied van Cortina bevindt zich aan twee zijden van het dal. Aan de kant van het Tofanamassief liep de eerste skilift naar het gehuchtje Pocol waar enkele eenvoudige hellingen werden ontsloten. Die lift was echter minder spectaculair dan de grote cabinebaan die in 1939 werd gebouwd aan de zijde van Faloria. De Principe di Piemonte, zoals hij werd genoemd, liep van het station van Cortina naar de top van Monte Faloria (2.123 m). Het was een technisch huzarenstukje dat in slechts zeven maanden tijd is gebouwd. De lift overbrugde een hoogteverschil van 900 meter, had een middenstation en een tweede sectie die steil tegen een rotswand omhoog liep. Het topstation was uitgehouwen in een rots, vlakbij de Faloriahut. Een plek waar men voor die tijd alleen na zware lichamelijke inspanning kon komen. De opening van de prestigieuze lift werd op 5 februari 1939 groots gevierd door het fascistische regime, met Edda Mussolini, dochter van dictator Benito Mussolini, die als eerste omhoog mocht. Saillant detail is dat de lift was betaald door een jood, Carlo Franchetti, enkele maanden voordat in Italië de rassenvervolging begon. De oude lift is intussen vervangen door een nieuwere versie, maar het tracé is nog hetzelfde en zeker herkenbaar voor wie in het Faloria-gebied gaat skiën.

Vergunning verlopen

Na de oorlog werden de wintersportfaciliteiten verder verbeterd. Er kwam een nieuw familieskigebiedje onder Rifugio Mietres (1.715 meter) en er werd flink geïnvesteerd voor de Olympische Spelen van 1956. Bijna alle ski-onderdelen vonden plaats op de Tofana. Alleen de reuzenslalom voor mannen was gestoken aan de Faloriazijde. Plaats van handeling: de Vitelli piste, nu een van de mooiste panoramapistes van het hele skigebied. Voor de Winterspelen is er ook een liftverbinding gemaakt naar de Monte Cristallo aan de overzijde van Faloria. Monte Cristallo diende als back-up voor de lager gelegen pistes als die te weinig sneeuw zouden hebben.

De spectaculaire Forcella Staunieslift was het absolute paradepaardje van Cortina, een skilift die tussen indrukwekkende rotsen naar de top (2.930 m) ging! Deze is in 2016 echter buiten bedrijf gesteld. De lift zou vernieuwd worden maar omdat het geld ontbrak moest Cortina het project uitstellen. Toen het geld er was, bleek de vergunning echter te zijn verlopen. Doordat de lift te lang buiten werking was geweest was de grond formeel teruggegeven aan de natuur. Bizar omdat de oude liftpalen en het dal- en bergstation er nog gewoon staan! Er moet dus een nieuwe liftvergunning worden afgegeven om het project nieuw leven in te blazen. Tot die tijd is de fameuze Canalone Staunies-afdaling, een van de steilste afdalingen van de Dolomieten, niet meer te gebruiken. Een duur lesje…

Mietres deelgebied opgeheven

Voor het familiegebiedje onder de Mietres zit een tweede leven er niet meer in. Dit skigebied is in 2017 eveneens gesloten maar met een andere reden. De zeer zonnige ligging maakte het bijzonder geschikt voor families maar had als keerzijde dat er niet meer tegenop te spuiten was met sneeuwkanonnen. Doordat het ook nog eens geïsoleerd lag van de rest werd de stekker uit het gebied getrokken. Maar, Cortina is op de weg terug en het skigebied is bezig aan een grote opmars. Met het WK Alpineskiën dat in 2021 naar Cortina komt, is veel geld vrijgekomen voor grootschalige vernieuwingen. Sinds deze winter vertrekt er bijvoorbeeld een nieuwe 10-persoonsgondel vanuit het dorp naar de Tofana. En er komen nog veel meer investeringen aan aangezien hier in 2026 ook de Winterspelen plaatsvinden!

Lees meer over Cortina:

• Review: Wordt Cortina weer het mekka van de skisport?