Roadtrip door Oost-Duitsland

De voorjaarsvakantie staat niet bepaald bekend als een rustige vakantieperiode. Toch zijn er manieren om je te onttrekken aan die bedrijvigheid zonder heel ver te hoeven reizen. Edo en ik maakten een roadtrip langs drie Duitse skigebieden, ver verwijderd van files en drukke Alpenpassen.

Het is eind februari 2018, de voorjaarsvakantie van Midden- en Noord-Nederland is in volle gang. Enkele honderdduizenden Nederlanders zijn neergestreken in de Alpen, maar wij zijn op weg naar het oosten van Duitsland. Het is zonnig maar koud; ijzig koud met temperaturen ver onder nul. De snelweg is echter goed berijdbaar en bovenal rustig. We rijden langs glooiende heuvels en talloze windmolens.

Bestemming 1: Fichtelberg, Duits Ertsgebergte

Hier in het voormalige Oost-Duitsland liggen diverse skigebieden die nauwelijks bekend zijn. De verst gelegen van de drie bestemmingen die we aandoen is Oberwiesenthal. Na een voorspoedige reis van acht uur komen we aan in deze meest populaire wintersportplaats van het Duits Ertsgebergte, tevens het hoogst gelegen stadje van Duitsland. Dit kuuroord op 914 meter ligt beduidend hoger dan bijvoorbeeld het Oostenrijkse Westendorf of Kirchberg. De hoogte en de oostelijke ligging maken dat het bijbehorend skigebied Fichtelberg van nature sneeuwzekerder is dan bijvoorbeeld het Sauerland. Het hoogteverschil is ook wat groter: tussen het dorp en de top van de Fichtelberg zit ruim 300 meter.

Koude start

‘s Ochtends na het ontbijt trekt de plaatselijke ‘Schwebebahn’ als eerste onze aandacht. Het is een uit 1924 (!) stammende kabinebaan – de oudste kabinebaan van Duitsland – die ons naar de top van de Fichtelberg brengt. In 2012 is hij gerenoveerd – te zien aan de felgele liftpalen – maar verder verkeert hij in bijna originele staat. Als voorloper van de moderne Alpengondels domineert dit museumstuk het aanzicht van het skigebied en het stadje.

Het skigebied strekt zich uit over twee toppen: de Fichtelberg en de Kleine Fichtelberg. Eerstgenoemde is met 1215 meter de hoogste berg van het voormalige Oost-Duitsland. Beide hebben een kenmerkende afgeplatte bergtop. Mede daardoor is het een echt beginnersgebied. Onder de Schwebebahn lonkt echter iets anders. De enige zwarte afdaling van het skigebied ligt er wel erg strak bij. Het zonnetje schijnt, dus wie maakt ons wat? Vol enthousiasme storten we ons vanaf de top de helling in, maar de snelheid neemt af. Niet omdat we alweer beneden staan of omdat de sneeuw slecht is. Nee, de extreme kou maakt dat we even gas terugnemen. Na een minuutje en iets beter ingepakt hervatten we de afdaling. Een heerlijk begin van de dag!

We gaan weer omhoog, ditmaal met de vierpersoons stoeltjeslift (met kap) die naast de Schwebebahn is gebouwd. Deze is een stuk sneller. We nemen nu de rechterflank van de Fichtelberg en skiën richting de Himmelsleiterlift. Verschillende blauwe pistes slingeren hier tussen de bomen naar beneden en vooral hier merken we het behoorlijke hoogteverschil. Je bent niet binnen een zucht beneden. Zowel mijn handen als Edo’s voeten kunnen intussen wel een opwarmertje gebruiken. We lopen Sportbaude Waldeck binnen, een gezellig hutje met foto’s van plaatselijke skihelden van weleer aan de muur. Ik zie voormalig DDR-schansspringer en drievoudig olympisch kampioen Jens Weißflog aan de muur hangen, een bekendheid uit mijn jeugd die hier kennelijk is opgegroeid. Na een verwarmende koffie is het tijd om weer omhoog te gaan en de andere kant van het gebied te verkennen, bij de Kleine Fichtelberg. Via een slingerend bospad belanden we weer in de bewoonde wereld. Wat heet: hier schittert een extreem brede en verlichte oefenpiste in de zon die helemaal terugloopt naar Oberwiesenthal. Het wemelt er van de klasjes en beneden volgen ouders hun kinderen vanaf een van de terrasjes.

Meer dan een flank

We pakken nog een paar afdalingen en varianten hierop. Fichtelberg is echt een familiegebied, met dat verschil dat het door zijn verschillende bergflanken ook voor opgroeiende kinderen nog leuk is. Zij kunnen al prima hun eigen routes kiezen zonder het risico te verdwalen. Naast de Fichtelberg ligt trouwens nog een skigebied op de hoogste berg van het gehele Ertsgebergte, dat is de Klinovéc (1.244 meter). Deze ligt op Tsjechisch grondgebied maar de skipas is vanaf anderhalve dag ook hier geldig, waardoor je nog eens een kleine twintig kilometer aan pistes erbij krijgt. Een heus grensoverschrijdend wintersportgebied dus.

Bestemming 2: Silbersattel Steinach, Thüringer Wald

Tegen de avond rijden we verder naar het Thüringer Wald, dat andere middelgebergte in voormalig Oost-Duitsland. Hier wacht ‘s ochtends Axel Müller op ons, hij is eigenaar van de Skiarena Silbersattel Steinach. Dit skigebied, diep verscholen in het midden van Thüringen, telt slechts vijf kilometer aan pistes maar heeft grote ambities. Müller wil binnen twee jaar een gloednieuwe gondelbaan gerealiseerd hebben vanuit het dorp Steinach naar de Fellberg op 842 meter hoogte. Naast een gondel en een nieuw dalstation komt er een groot nieuw parkeerterrein om de extra bezoekers die hij verwacht plek te geven. Voor ons komt dit project te laat. Het huidige parkeerterrein ligt halverwege de berg op een ongewone, enigszins vervallen plek in de bossen. Een oud hotel en een uitgebrand schuurtje langs de weg markeren de toegang naar het skigebied.

Veelbelovende lesmethode

Vanaf hier is het een paar honderd meter lopen naar de piste. Met de ski’s op de schouder lopen we naar de lift, feitelijk het middelstation van het skigebied. Tijdens het wandelen loopt de eigenaar van de plaatselijke skischool ons tegemoet. De man vertelt dat Axel Müller iets verlaat is en hij maakt van de gelegenheid gebruik om ons te vertellen over zijn skischool en de geheel zelf ontwikkelde lesmethode. Volgens eigen zeggen leer je bij hem binnen een dag te skiën zónder gebruik te maken van de ‘ploegtechniek’. “Waarom mensen de ploegtechniek aanleren, om ze dat daarna weer af te leren?”, is zijn filosofie. Na deze fascinerende woorden – helaas hebben we geen tijd zo’n les te observeren – ontmoeten we Axel Müller. Hij exploiteert naast het skigebied onder andere een skiverhuur bij het middelstation, een bistro en een hotel in Steinach. Hier bij het middelstation geen spoor meer van achterstallig onderhoud, alles is netjes en verzorgd, al vind je geen moderne architectuur. In Silbersattel Steinach is alles vooral functioneel in zijn meest pure vorm. Alle wintersportvoorzieningen zijn er, maar zonder poespas.

Skiën in de wond van de berg

We kijken tegen een opvallend steile helling aan. Een vreemde gewaarwording als je het verder alleen maar glooiende Thüringer Wald hebt gezien. Een bord langs de weg verraadt dat we hier in een ‘Schieferbruch’ staan, een voormalige groeve waar leisteen werd gewonnen. In de ‘wond’ van de groeve zijn pistes aangelegd, waardoor een skigebied is ontstaan met bijzonder steil en uitdagend terrein. Er loopt een pikzwarte piste van de top naar het middelstation en bij voldoende sneeuw kun je zelfs serieus off-piste skiën. Geen lange afdalingen, maar ze hebben het toch maar! Het maakt het gebied atypisch gevarieerd terwijl het hoogteverschil tussen middelstation en top maar 150 meter bedraagt.

Ambitieoverschot

Op de top van de Fellberg staan nog meer plannen op stapel. Hier ligt een vlakke, blauwe piste waar vandaan je zo’n beetje het mooiste uitzicht van de hele regio hebt. Bij het ochtendgloren dalen op deze piste de eerste zonnestralen neer die de sneeuw goudgeel kleuren. Komend jaar komt er naast deze oefenpiste een aparte rodelafdaling. Met een nieuw aangelegde ‘zauberteppich’ worden dan naast wintersporters ook rodelliefhebbers naar boven gebracht. Dat de aansluitende piste een wat saaiig bospad is, is volgens Müller niet voor lang. Hier komt gelijktijdig een brede blauwe afdaling die aansluit op de andere pistes van dit gebied.

Een helling die veel wintersporters nu al kan bekoren is de ‘Wettkampfpiste’ onder het middelstation. Die wordt doorgetrokken tot aan het dorp, waardoor je vanaf het middelstation straks uitkomt op nog eens 200 hoogtemeters. Met een totaal van 350 hoogtemeters hebben we het dan ergens over. Bovendien kun je dan in Steinach de gondel nemen. Nee, aan ambitie ontbreekt het in Silbersattel Steinach niet.

Bestemming 3: Wurmberg, Harz

We gaan op weg naar onze laatste bestemming: de Harz. Rijdend door een aantal Duitse dorpjes ontdekken we het waarom van de leigroeve. Bijna alle huizen in dit deel van Duitsland zijn gebouwd van leisteen. We arriveren na een paar uur in Braunlage, een stadje aan de voet van de Wurmberg. Met 971 meter is de Wurmberg de op een na hoogste berg van de Harz. Het gelijknamige skigebied heeft met 2,8 kilometer bovendien de langste gondel van Noord-Duitsland.

Braunlage oogt heel wat toeristischer dan de vorige twee bestemmingen. Misschien heeft het ermee te maken dat we inmiddels in het voormalige West-Duitsland zitten, dat natuurlijk een langere toeristische traditie heeft. Het skigebied op de Wurmberg ligt tegen het vroegere IJzeren Gordijn aan. Op de top kijk je tegen de zendmasten van de Brocken, met 1141 meter de hoogste berg van de Harz, gelegen op grondgebied van de voormalige DDR. Tijdens de Koude Oorlog was de Brocken een strategisch belangrijke berg. Onder het DDR-regime was de bergtop volgebouwd met spionage-apparatuur om bij de westerse broer te kunnen gluren. Dit stukje historie zie je ook terug in het skigebied. De Nordhang, die onder de top van de Wurmberg begint, is slechts 450 meter lang (100 hoogtemeters) terwijl de berg veel verder doorloopt. Je skiet hier tegen het voormalige IJzeren Gordijn aan, de huidige grens tussen Nedersaksen en Saksen-Anhalt.

Steile top

Vanuit Braunlage gaat er een gondel omhoog naar de Wurmberg. Edo en ik stappen echter in de stoeltjeslift bij het rustige Hexenritt, iets verderop. We kijken vanuit de lift tegen een lange, verleidelijke piste aan die beneden extreem breed uitwaaiert. Niet alleen de snellere instap is een reden om bij Hexenritt te starten, de brede vlakke piste onderaan de helling kan voor beginnende skiërs ook een reden zijn.

Bovenin zijn de pistes steiler. Anders dan in Thüringen steekt de Wurmberg als een soort koepel boven het landschap uit. Daardoor is de Hexenrittpiste vanaf de top een pittige afdaling die de kleur zwart dubbel en dwars verdient. Ook aan de andere kant van de berg, onder de gondel, kun je de eerste paar honderd meter flink snelheid maken. Maar ook dit derde skigebied geeft een verrassende wending. Aan welke kant je ook afdaalt, alle pistes naar het dal hebben een glooiende uitloop. Hierdoor is de dalafdaling naar Braunlage ook zo lang; je skiet vier kilometer aan een stuk. Het is jammer dat de snelheid er op het laatste stuk een beetje uitgaat, anders zou je je bijna in de Alpen wanen.

De praktijk is dat het nog drie uur rijden is naar de Nederlandse grens. Een ervaring rijker halen we ‘s avonds onze ski’s uit de auto. Zoveel gezien, zoveel indrukken en zo weinig moeite hoeven doen om de hectiek van de voorjaarsvakantie te ontvluchten. Dat had ik niet verwacht in een land van bijna vijftien miljoen wintersporters.

Dit is een bewerkte versie van het artikel dat verscheen in Wintersport Magazine #41