Gletsjerspleten: levensgevaarlijke valkuilen

Het is herfst, het heeft flink gesneeuwd maar op het moment zijn het voornamelijk de gletsjers die open zijn. We hebben allemaal zin om de sneeuw in te gaan. En misschien zelfs wel wat verse poeder te skiën, waarom niet? Maar zoals altijd is off-piste een serieuze bezigheid en we weten dat elke meter naast de piste off-piste is. Natuurlijk is er lawinegevaar, maar op de gletsjers ligt er een ander gevaar verscholen onder de sneeuw: gletsjerspleten. Elk jaar overlijden er meerdere skiërs in gletsjerspleten en in de herfst zijn gletsjers bijzonder gevaarlijk. Dat er veel onduidelijkheid heerst over het gevaar van gletsjers blijkt uit dit trieste verhaal. Een stukje uitleg en een waarschuwing.

Wat is een gletsjerspleet?

Om te begrijpen wat een gletsjerspleet is, is het van belang om te weten dat een gletsjer stroomt. Het is een soort ijsrivier die langzaam naar beneden schuift. Als de gletsjer over een ondergrond schuift die opeens steiler wordt moet de bovenkant van de gletsjer meer afstand afleggen dan de onderkant. Hierdoor scheurt de gletsjer open, en ontstaat een spleet. Ook stroomt bij veel gletsjers het midden harder dan de zijkanten, wederom scheurt het ijs dan open. Ook als het dal breder wordt zullen er door het wegvallen van de druk aan de zijkanten spleten ontstaan. Op een plek waar meerdere gletsjers samenkomen zal de ijsmassa ook scheuren. Bedenk dat het met het blote oog vaak onmogelijk is om te zien of de ondergrond steiler wordt veel spleten zijn met een flink pak sneeuw verborgen.

Gevaar van gletsjerspleten

Gletsjerspleten zijn gevaarlijk omdat je erin kunt vallen. Dat zou allemaal niet zo’n probleem zijn als gletsjers ‘aper’ zijn, dat wil zeggen als er geen sneeuw op ligt. Maar dan is het nogal vervelend skiën. Als er eenmaal sneeuw op de gletsjer valt dan sneeuwen de spleten niet vol zoals sommige mensen denken, maar er onstaan sneeuwbruggen over de spleten. Je kunt je voorstellen dat je door zo’n brug heen kunt zakken, met alle gevolgen van dien.

Hoe ontstaan sneeuwbruggen

Sneeuwbruggen ontstaan als het sneeuwt en waait. Door sneeuwval en wind ontstaan er luifels boven de spleten die naar elkaar toegroeien. Beetje bij beetje raken spleten zo ingesneeuwd. In het begin van het seizoen zijn deze bruggen vaak dun en van poedersneeuw zonder veel cohesie. Deze bruggen zijn dus extreem zwak. Ook later in het seizoen blijven spleten een gevaar. Stijgende tempraturen, sneeuwarme jaren en weggeblazen sneeuw zijn oorzaken waardoor sneeuwbruggen zwak worden. Alpinisten en toerskiërs gaan daarom vaak al voor dag en dauw op pad. Er zijn seizoenen dat bepaalde gletsjers niet veilig te skiën zijn en er zijn jaren dat gletsjerovergangen een aanvaardbaar risico zijn.

Veilig over gletsjers

Om veilig over gletsjers te kunnen gaan moet je bergsportervaring hebben. Je moet goed terrein kunnen lezen en je moet de kunde hebben om takels te bouwen. Ook moet je als je aan touw gaat een val van iemand kunnen houden. Allemaal technieken die eerder bij alpinisme horen dan bij wintersport. Als je al die kunde in huis hebt is het betreden van de gletsjer een aanvaarbaar risico. Heb je die kennis niet dan speel je Russische Roulette.

Tips:

• Als je geen bergsportervaring hebt is het heel erg simpel: ga nooit, maar dan ook nooit zonder gids van de piste op een gletsjer af! Alleen met gediplomeerde berggidsen kun je op een zo veilig mogelijke manier off-piste over een gletsjer laveren. Onder het koord door ben je meteen in gevaarlijk terrein. We kunnen dit niet vaak genoeg herhalen.
• Heb je wel bergsportervaring zorg dan altijd dat je een gordel draagt en een touw in je rugzak hebt, en weet hoe je een takel moet bouwen. Als je dit niet weet of niet begrijpt: huur een gids.
• Doe als je niet aan een touw zit nooit je ski’s of snowboard uit. Het grotere oppervlak van je ski’s of board zorgen er namelijk voor dat de druk verdeeld wordt waardoor je minder kans hebt door een sneeuwbrug te vallen.
• Sneeuwbruggen zijn meestal pas in het voorjaar op hun sterkst. Toerskiërs gaan vaak pas rond die tijd de gletsjer op, dat is niet voor niets. Maar ga dan nog steeds met een gordel aan en touw en alpinistenmateriaal in je rugzak op pad. In de herfst off-piste skiën op gletsjers is vragen om problemen. Doe het gewoon niet!
• Zelfs kleine spleten zijn gevaarlijk! En je kunt veel spleten niet zien. Het is een levensgevaarlijk spel om op een gletsjer zomaar off-piste te gaan.