Winters zachter, maar hogerop nog geen probleem

Roel op 20 november 2020· 21 reacties

De winters in de Alpenlanden zijn als gevolg van klimaatverandering warmer geworden en de sneeuwbedekking in laaggelegen gebieden gaat achteruit, zo blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van de Duitse, Zwitserse en Oostenrijkse weerdiensten. Waarschijnlijk zet die trend zich in de toekomst voort, maar dat hoeft voor de wintersport niet per se een ramp te zijn, zeggen de onderzoekers. In de hogere skigebieden (vanaf 1500-2000 meter) blijft ook in de toekomst nog genoeg sneeuw vallen en er kan voorlopig nog kunstsneeuw gespoten worden.

Temperaturen stijgt met onderbrekingen

De resultaten zijn gisteren gepresenteerd door de drie grote weerinstituten van Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. De Deutscher Wetterdienst (DWD), MeteoSchweiz en de Zentralanstalt für Meteorologie und Geodynamik (ZAMG) geven aan dat de gemiddelde luchttemperatuur in de winter op alle hoogtes is gestegen, zij het minder fors dan in de zomer en het voorjaar.

Alle bergstations in de drie landen vertonen een stijgende temperatuurtrend in de winter, die soms wordt onderbroken door fases met lagere temperaturen. Zo is het op de Sonnblick (3106m), vlakbij de Mölltaler Gletscher, in de afgelopen 30 jaar licht afgekoeld. Vooral vanaf 2000 hadden we een paar koudere winters. In de 134-jarige meetgeschiedenis is de trend echter stijgend met gemiddeld 1,9 graad (significant).

De laatste jaren zijn de winters weer bijzonder zacht. De drie warmste winters in de 253-jarige meetgeschiedenis van Oostenrijk zijn de winters van 2006/2007, 2019/2020 en op een gedeelde derde plek 2013/2014 en 2015/2016. In Duitsland komen zes van de tien warmste winters uit de periode na 2000, en in Zwitserland was 2019/2020 de warmste winter sinds 1864.

Dit zijn alle winters sinds het begin van de metingen van drie bergstations: de Sonnblick (Oostenrijk, 3106m), Hohenpeissenberg (Zuid-Duitsland, 989m) en Säntis (Zwitserland, 2504m).

Sneeuw in hogere gebieden geen probleem

De warmer wordende winters zijn echter nog geen bedreiging voor hoger gelegen skigebieden. In zachte winters is het hier ook in de toekomst koud genoeg voor voldoende natuursneeuw. Boven 1500 tot 2000 meter hoogte is vooral de hoeveelheid neerslag bepalend.

In lager gelegen gebieden is het precies omgekeerd. Hier hebben stijgende temperaturen een veel grotere invloed doordat er in plaats van sneeuw vaker regen valt en gevallen sneeuw eerder wegsmelt. Het gemiddeld aantal dagen met een gesloten sneeuwdek is hier dan ook afgenomen. De sneeuw blijft later liggen en smelt in het voorjaar eerder weg. Het effect is het grootst in het voorjaar omdat de lentemaanden sterker zijn opgewarmd dan de herfstmaanden.

Hieronder zie je het aantal dagen met een sneeuwdek in Innsbruck (Oostenrijk, 574m), München (Zuid-Duitsland, 519m) en Einsiedeln (bij het Zwitserse Hoch - Ybrig, 882m). In Innsbruck is de sneeuwbedekking in de laatste 90 jaar met circa 30% afgenomen. In Einsiedeln is de afname kleiner met tussen 2004 en 2014 weer wat sneeuwrijkere winters.

Doel is het voeren van zakelijke discussie

Je ziet dat de temperatuur en sneeuwbedekking van jaar tot jaar sterk variëren. De onderzoekers merken dan ook op dat een trendanalyse lastig is en deze wetenschappelijk goed onderbouwd moet zijn. Bovendien kunnen er regionale verschillen optreden. Pas vanaf een tijdreeks van 80 jaar kan onderscheid worden gemaakt tussen natuurlijke temperatuurschommeling en de opwarming veroorzaakt door de mens. Door dit onderzoek gezamenlijk en grondig te doen met drie verschillende weerdiensten wil men politici een zo zakelijk mogelijke discussie laten voeren over eventuele maatregelen voor de lange termijn.

Minder impact op kunstsneeuw

Er is ook onderzoek gedaan naar de gevolgen voor het produceren van kunstsneeuw. Een geleidelijke stijging van de wintertemperatuur zorgt ervoor dat er gemiddeld in een kortere periode, en minder vaak, kunstsneeuw gespoten kan worden. Dit hoeft echter niet per se probleem te zijn omdat veel skigebieden maar een paar koude dagen nodig hebben om het gebied van voldoende kunstsneeuw te voorzien. De onderzoekers zeggen dan ook dat de besneeuwingsmogelijkheden vooral van lokale omstandigheden afhangen, zoals het aantal sneeuwkanonnen, de hoogte, de hoeveelheid water en de verdere ontwikkeling van besneeuwingstechnieken. Afgezien daarvan is kunstsneeuw vanwege de compactere samenstelling beter bestand tegen hogere temperaturen.

Bronnen: ZAMG, DWD, MeteoSchweiz

Roel
is redacteur en sinds 2009 onze vertrouwde wintersportweerman. In het seizoen schrijft hij dagelijks over sneeuw en achtergronden van de wintersport.

Plaats een reactie

Misschien een onnozele vraag, maar heeft de hoeveelheid sneeuw die elk jaar valt een invloed op de temperatuurmeting op lange termijn?

Bijvoorbeeld: stel dat het drie seizoenen erg koud is en dusdanig veel sneeuw valt die erg lang kan blijven liggen (bijvoorbeeld oktober tot mei). Kan dit dan de gemiddelde temperatuur beïnvloeden op lange termijn en zo ten dele klimaatopwarming tegengaan (als je enkel kijkt naar steeds stijgende gemiddelde temperatuur op deze aardbol)?

Het is o zo hard genieten.

@Hendrik5 sneeuw reflecteert zonnestraling en zorgt 's nachts voor meer afkoeling, dus dat kan leiden tot een lagere temperatuurmeting in een winter waarin veel sneeuw ligt. Als je zo meerdere winters hebt, drukt die de gemiddelde temperatuur inderdaad maar dat is een lokaal effect.

Er zou eigenlijk in een veel groter gebied gedurende meerdere winters meer sneeuw moeten liggen om klimaatopwarming te remmen. Zoals meer ijs 's zomers op de Noordpool ervoor kan zorgen dat de zomers daar minder warm worden.

Weerman, redacteur, skiër, Limburger

Interresant dit soort onderzoeken. Onlangs heb ik een biografie over de Noordpool gelezen en sluit hier perfect op aan. Voor nog meer onderzoek om juiste maatregelen te gaan nemen op de lange termijn lijkt er nu toch wel wat haast geboden te zijn denk ik. Maar hoe meer we er over lezen hoe wijzer we worden, dus mooi dat dit soort artikelen hier voorbij komen👌.

*bericht bewerkt door Boarder@79 op 20 nov 2020 10:38

We gaan misschien op weg naar periodes die er in het verleden ook al zijn geweest. Nagenoeg gletsjer vrije Alpen en een groene Noordpool. Al duurt dat op dit tempo nog honderden jaren. Zo is het in de historie altijd gegaan. Warmere en koudere periodes wisselen elkaar af. De gletsjers in de Alpen groeien alleen in periodes van ijstijd. Een nieuwe (kleine) ijstijd, zoals de laatste die een goede 150 jaar geleden afgelopen is geeft ook weer dusdanig veel nadelen dat dat ook niet wenselijk is. We moeten als mens eens stoppen met denken dat we alles maar kunnen regelen en in de hand houden. Natuurgeweld en klimaatschommelingen zijn veel te sterk om de illusie te hebben dat wij als mensje daar iets aan kunnen veranderen.

Born to Ride

Bedankt voor de verhelderende uitleg @Roel !
Ik had inderdaad al verwacht dat dit op grote schaal zou moeten. Alle beetjes helpen toch? ;-)

Het is o zo hard genieten.

@Matthias123 Klimaatschommelingen zijn er inderdaad altijd geweest, en het was nog geen 400 jaar geleden dat we een kleine ijstijd (-0,5 graad) gehad hebben. Maar het gevaar zit hem vooral in de snelheid van de veranderingen, en dat de kans bestaat dat we een enorme schommeling gaan zien in een korte tijd.

We zitten nu op ongeveer 1 graad warmer dan in 1850. Als je in de afgelopen 22000 jaar kijkt, dan had de aarde minstens 1000 jaar nodig voor zo’n 1 graad verandering. We hebben dat nu in 150 jaar gedaan.

In het optimistische scenario hebben we tussen 2000 en 2100 +2 graden verschil. 100 jaar voor 2 graden. De aarde had daar minstens 2000 jaar voor nodig. In het pessimistische scenario zitten we op +4 graden in 2100. Dat is een schommeling waar de aarde 20000 jaar voor nodig had. Toen half Nederland nog onder tientallen meters gletsjer lag. Lijkt mij wel een fijn idee als we zo’n schommeling vermijden.

Ik vind dit wel een leuke xkcd comic om deze veranderingen in perspectief te plaatsen: https://xkcd.com/1732/

@Bierdopje helaas blijft die hockeystick nog altijd rond gaan, het probleem is echter dat die al meer dan vaak genoeg ontkracht is als niet waar. Ook klopt die periode van 4 graden totaal niet, 10.000 jaar geleden zaten we in de laatste grote ijstijd en was het 6 graden kouder dan nu. En hoe verklaar je het gegeven dat het in de tijd van de romeinen (2000 jaar geleden) warmer was dan het nu is, met dus nagenoeg geen gletjers in de Alpen, een dunnere ijskap op de Noordpool en een klimaat dat warm genoeg was om in Noorwegen op uitgebreide schaal wijn te verbouwen…
https://www.geo.vu.nl/~huik/ijstijd.html

En stukje uit bovenstaande bron:

"Van de laatste ijstijd is veel in detail bekend. Het was geen uniform koude periode: er waren afwisselend warme en koude intervallen, de warme heten ‘interstadialen’ en de koude ‘stadialen’. Sinds kort is ontdekt dat die stadialen en interstadialen elkaar snel afwisselden - met een ritme van zo’n 1500 jaar. Bovendien kon vooral de opwarming zeer snel gaan, binnen enkele tientallen jaren, of nog korter. De terugkeer naar een koud stadiaal ging weer langzamer, er zit een soort zaagtandbeweging in het klimaat.

Veel hierover is bekend geworden uit boringen in het ijs van Groenland en Antarcica. Vooral de ijskap op Antarctica bevat informatie over verschillende ijstijden. De verhouding van zuurstof isotopen in het ijs is een maat voor de temperatuur. Door die isotopenverhouding te meten, kan de temperatuur op de ijskap geschat worden (zie boven)."

Met name scherpe temperatuurstijgingen zijn van alle tijden, dat we er nu weer 1 hebben wordt vooral gebruikt als mooi verdienmodel.

Born to Ride

Deze aanvulling wilde ik nog geven, maar het bewerken van een reactie schijnt niet meer te kunnen:

Ook zijn in Nederland IJswiggen uit de laatste grote ijstijd gevonden, welke zich pas vormen bij een gemiddelde jaartemperatuur van 4 graden onder 0. Over extreme schommelingen in het klimaat gesproken. Tegenwoordig ligt de jaartemperatuur in Nederland zo rond de 10 graden, dat is minstens 14 graden verschil, ook heel wat anders dan die hockeystik toont.

Born to Ride

@Matthias123 Interessante link, wist inderdaad niet dat het zo snel kon wisselen. Overigens onderschrijft jouw link je conclusie niet helemaal en eindigt met:

"Bovendien blijkt dat we een hele grote invloed aan het uitoefenen zijn op de samenstelling van de atmosfeer, een invloed die zijn weerga niet kent in de geologiche geschiedenis. In de laatste 400.000 jaar varieerde het koolzuur gehalte van de atmosfeer tussen 190 en 280 ppm, afhankelijk van het ijstijd klimaat, een variatie dus van zo’n 90 ppm. Door menselijk toedoen is het koolzuurgehalte van de atmosfeer inmiddels gestegen tot 370 ppm, 90 ppm meer dan de maximale waarde van de laatste 400.000 jaar.

We weten eigenlijk nog veel te weinig van het klimaat af om op zo’n onverantwoorde manier ermee te rommelen. En de ijstijden laten zien, dat er veel onverwachte schakelaars inzitten die plotseling omgezet kunnen worden, met onverwachte - en snelle - effecten. Wat eerst een geleidelijke verandering kan lijken, kan plotseling een rampzalige snelheid aannemen, die onze maatschappij niet kan bijbenen."

Ik blijf erbij dat we het beter niet kunnen bagatelliseren.

@Bierdopje dat laatste stukje is zoals ze zelf ook aangeven puur giswerk. We weten niet of en in hoeverre en of het uberhaupt invloed heeft op het klimaat.

Born to Ride

@Matthias123 Het effect van CO2 is wel vrij onomstreden toch? De effecten van een stijging zijn eenvoudig te verklaren, en bovendien ondertussen gewoon waargenomen. KNMI en IPCC houden een stijging van 1,2 graad aan met een verdubbeling van de CO2, zonder klimaatterugkoppelingen. Met terugkoppelingen 2 tot 4,5 graad. Bij ongewijzigd beleid zitten we in 2100 op 2,5x zoveel CO2. Of bedoelde je wat anders dan CO2?

Misschien valt het mee, en hebben we een terugkoppeling over het hoofd gezien. Maar ik hanteer toch liever het precautionary principle. Het is een beetje alsof je in een bus naar de wintersport zit met 100 wetenschappers. 98 van die wetenschappers zeggen dat ze remlichten in de mist zagen, geloof je dan die 2 wetenschappers die zeggen dat je het gaspedaal moet blijven intrappen? Zoals de VU ook stelde in jouw link: onverantwoord om zo met het klimaat te rommelen.

@Matthias123 Het effect van CO2 is wel vrij onomstreden toch? De effecten van een stijging zijn eenvoudig te verklaren, en bovendien ondertussen gewoon waargenomen. KNMI en IPCC houden een stijging van 1,2 graad aan met een verdubbeling van de CO2, zonder klimaatterugkoppelingen. Met terugkoppelingen 2 tot 4,5 graad. Bij ongewijzigd beleid zitten we in 2100 op 2,5x zoveel CO2. Of bedoelde je wat anders dan CO2?

Misschien valt het mee, en hebben we een terugkoppeling over het hoofd gezien. Maar ik hanteer toch liever het precautionary principle. Het is een beetje alsof je in een bus naar de wintersport zit met 100 wetenschappers. 98 van die wetenschappers zeggen dat ze remlichten in de mist zagen, geloof je dan die 2 wetenschappers die zeggen dat je het gaspedaal moet blijven intrappen? Zoals de VU ook stelde in jouw link: onverantwoord om zo met het klimaat te rommelen.

Bierdopje op 20 nov 2020 13:47

Er waren vroeger heel wat wetenschappers die claimde dat de aarde plat was.
Die ene die zei: hij is rond, had hij gelijk of niet?

Heel wat mensen dachten dat Obama DE president was, daarna kwam toch Trump aan de macht.
Heel wat mensen dachten dat Brexit nooit zou gebeuren en zo zijn er tig voorbeelden te noemen waardoor mijn focus ook altijd eventjes naar de andere zijde gaat.

Ik ben zelf wel benieuwd naar de enorm positieve effecten van Covid-19 op het klimaat.
Bijna 1,4 miljoen doden, het afgenomen vliegtuigverkeer, cruiseschepen etc. dat moet toch een enorm positieve impact hebben. Ik kan mij ergens voorstellen dat deze pandemie voor sommigen een uitkomst is hoe wrang het ook is.

@Matthias123 Het effect van CO2 is wel vrij onomstreden toch? De effecten van een stijging zijn eenvoudig te verklaren, en bovendien ondertussen gewoon waargenomen. KNMI en IPCC houden een stijging van 1,2 graad aan met een verdubbeling van de CO2, zonder klimaatterugkoppelingen. Met terugkoppelingen 2 tot 4,5 graad. Bij ongewijzigd beleid zitten we in 2100 op 2,5x zoveel CO2. Of bedoelde je wat anders dan CO2?

Misschien valt het mee, en hebben we een terugkoppeling over het hoofd gezien. Maar ik hanteer toch liever het precautionary principle. Het is een beetje alsof je in een bus naar de wintersport zit met 100 wetenschappers. 98 van die wetenschappers zeggen dat ze remlichten in de mist zagen, geloof je dan die 2 wetenschappers die zeggen dat je het gaspedaal moet blijven intrappen? Zoals de VU ook stelde in jouw link: onverantwoord om zo met het klimaat te rommelen.

Bierdopje op 20 nov 2020 13:47

Er waren vroeger heel wat wetenschappers die claimde dat de aarde plat was.
Die ene die zei: hij is rond, had hij gelijk of niet?

Heel wat mensen dachten dat Obama DE president was, daarna kwam toch Trump aan de macht.
Heel wat mensen dachten dat Brexit nooit zou gebeuren en zo zijn er tig voorbeelden te noemen waardoor mijn focus ook altijd eventjes naar de andere zijde gaat.

Ik ben zelf wel benieuwd naar de enorm positieve effecten van Covid-19 op het klimaat.
Bijna 1,4 miljoen doden, het afgenomen vliegtuigverkeer, cruiseschepen etc. dat moet toch een enorm positieve impact hebben. Ik kan mij ergens voorstellen dat deze pandemie voor sommigen een uitkomst is hoe wrang het ook is.

Ninormaal op 20 nov 2020 14:04

Die cijfers zijn er:

8,8% minder uitstoot. https://www.nature.com/articles/s41467-020-18922-7

I can stick uphill ice, on my saucer...

Door de Covid dalen de emissies door mensen misschien. (overigens is dit een gecalculeerde uitstoot, metingen zijn er niet/nauwelijks). maar de feitelijke CO2 meting die o.a. representatief wordt geacht voor de aarde zegt iets anders: deze is nog steeds stijgend (co2 meting op Hawaii) https://www.esrl.noaa.gov/gmd/dv/iadv/graph.php?code=MLO&pr…

lijkt er dus op dat Covid (nog) geen zichtbare invloed heeft op de werkelijk gemeten CO2, die verder stijgt.

Leuke discussie heren! En een fijne manier van voeren gezamenlijk. Het blijft een interessante hoek om te zoeken in hoeverre een eventuele invloed hierop mogelijk is.

Weil Schifoan is des leiwaundste...

@roel: goede uitleg!

Ik kan mij zo voorstellen dat in de sneeuw de kwaliteit van de lucht en neerslag te vinden is, wordt dit ook gemeten? Dus bepaalde deeltjes toe/afgenomen de laatste x jaar?

Hoor laatste tijd niets meer over ‘zure regen’, is dat bijvoorbeeld terug te vinden in de sneeuw?

@Mathias123, ik heb niet zo’n zin om de klimaatdiscussie weer te gaan voeren maar aangezien je appels met peren vergelijkt wil ik toch een tegengeluid geven.
De klimaatverandering als gevolg van uitstoot van broeikasgassen wordt over het algemeen gemeten en geprognotiseerd als een gemiddelde temperatuur van de hele aarde. Dat wil niet zeggen dat er regionaal en vooral lokaal grote afwijkingen kunnen plaats vinden van dit gemiddelde. Een voorbeeld, op plekken in de Arctische Zee waar nu geen ijs meer ligt waar dat 20 jaar geleden nog wel lag worden nu gemiddelde jaarafwijkingen van meer dan 10 graden gemeten. Heel verklaarbaar want boven zee koelt de lucht natuurlijk veel minder af dan boven ijs.
Voor boringen in een ijskap geldt ook dat je dan alleen een reconstructie hebt van de temperatuur op die locatie en niet van de hele wereld. Logischerwijs krijg je dan veel grotere afwijkingen. Onderstaande grafiek is een reconstructie van de gemiddelde wereldtemperatuur sinds de laatste ijstijd. Te zien is, vooral in de close-up, dat globaal de temperatuur de laatste 2000 jaar vrij stabiel was. Alleen het laatste stukje, de laatste decennia, laat een enorme stijging zien. Dit is de hockeystick waar je hebt over hebt.

null

Bron: https://www.nature.com/articles/s41597-020-0530-7#:~:text=T….

De CO2 concentratie stijgt ondanks de vermindering van de uitstoot van 8,8 % (@Shane, dank voor de cijfers) gewoon door. Inmiddels zitten we al rond de 410 ppm. De variatie jaarlijks wordt veroorzaakt door het groeiseizoen, aangezien er op het Noordelijk Halfrond meer land is weegt het groeiseizoen daar zwaarder door.

null

Bron: https://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/

Als wintersporters kunnen we alleen maar hopen dat regionale effecten zoals bijvoorbeeld het mogelijke stilvallen van de Golfstroom of een verandering in ligging van hoge en lage druk systemen gunstig uitpakken voor de Alpen.
Wereldwijd gezien zien zullen er verschillende regio’s te maken gaan krijgen met enorme problemen. Lees bijvoorbeeld dit artikel over Australië. Waarschuwing vooraf, deze klimaatwetenschapper heeft weinig hoop meer…
https://www.theguardian.com/australia-news/2020/oct/15/the-…

Wat waren/zijn de grootste oorzaken eigenlijk geweest van de ijstijden? Ik vraag me af of het nu nog zo kan zijn en worden als dat destijds was. Die tijden vergelijken met de huidige en dan afvragen wat nog mogelijk is vraag ik me oprecht af of dat nog kan. Al heb ik er zelf nog niet veel over gelezen of me er in verdiept, interessant vind ik het wel. Nu heb je echt veel en veel meer mensen en uitstoot. Meer uitstoot o.a door het feit dat er gewon meer mensen zijn, maar ook door onze eigen ontwikkeling. 1 van de grootste oorzaken is gewoon dat mensen nou eenmaal langer leven en mede daardoor er in principe te veel mensen op aarde zijn dan die op dit moment eigenlijk aan kan, denk ik. Of het gaat in ieder geval te snel

Not all who wander are lost

Wat de wetenschappers vooral duidelijk maken is dat er sinds het begin van de industriële revolutie van de mens,de CO2 uitstoot opmerkelijk is toegenomen. Dus dit komt bovenop de natuurlijke CO2-uitstoot die er al miljoenen jaren is in periode’s met hogere en lagere waarde’s. Dus als de mensheid de opwarming van de aarde heeft versneld dan hebben we dus invloed op het klimaat. Het wordt nu de komende jaren erg spannend of we die mogelijke onomkeerbare opwarming kunnen gaan afremmen. Als je eenmaal ermee bezig bent met dit onderwerp dan kun je het niet meer los-laten merk ik zelf.

Nog een kijktip, de indrukwekkende Netflix documentaire A life on our planet van David Attenborough is nu ook beschikbaar op YouTube.

@roel: goede uitleg!

Ik kan mij zo voorstellen dat in de sneeuw de kwaliteit van de lucht en neerslag te vinden is, wordt dit ook gemeten? Dus bepaalde deeltjes toe/afgenomen de laatste x jaar?

Hoor laatste tijd niets meer over ‘zure regen’, is dat bijvoorbeeld terug te vinden in de sneeuw?

handigneefje op 21 nov 2020 07:56

Geen idee of de vervuiling in sneeuw voortdurend wordt gemeten. Zure regen was een groot probleem maar is in het verleden succesvol aangepakt door de uitstoot van zwaveldioxiden (o.a. via fabrieksschoorstenen, bruinkoolcentrales en raffinaderijen) aan te pakken.

Weerman, redacteur, skiër, Limburger
Sneeuwalarm

Ontvang gratis een sneeuwalarm per e-mail van jouw bestemming in aanloop naar je wintersport vakantie! De meldingen stoppen automatisch na je vakantie.

Plaats een reactie