De seizoensverwachtingen voor de winter 2023/2024

De Gele Gentiaan, het inmiddels beroemde plantje, heeft gesproken: we krijgen een sneeuwrijke winter in 2023/2024! Maar wat zeggen de echte weercomputers over de komende winter? Dit zijn de officiële seizoensverwachtingen voor 2023/2024.

Grootschalige luchtdrukverdeling

We beginnen met de grootschalige luchtdruksituatie deze winter. Het Europese model (ECMWF) geeft hieronder de verwachte luchtdrukafwijking (dus niet de temperatuur), gemiddeld over de wintermaanden december, januari en februari. Hieruit is een beeld te schetsen van de overheersende windrichting in Europa. Je ziet dat de verwachte luchtdruk boven West- en Noord-Europa lager is dan normaal, wat duidt op bovengemiddeld veel wind uit het zuidwesten, relatief zacht weer en wisselvalligheid. Vorig jaar zag deze verwachtingskaart er heel anders uit met juist veel geel en oranje. Oftewel toen werd veel meer hogedruk met rustig, vrij zonnig weer voorzien. Die prognose is uitgekomen.

Verder hebben we te maken met een versterkende El Nino-fase die tijdens het winterseizoen zijn hoogtepunt zal bereiken. El Nino betekent een hogere zeetemperatuur voor de kust van Zuid-Amerika, wat een grote impact heeft op het weer in Noord- en Zuid-Amerika en wereldwijd voor een iets hogere temperatuur zorgt. Op het weer in Europa is de invloed verder marginaal. Het betekent niet dat er geen invloed is, alleen is het veel moeilijker om een betrouwbaar signaal te vinden. Er zijn teveel andere factoren en we liggen simpelweg te ver van het brongebied.

ECMWF: zacht, mogelijk sneeuwrijk voor het zuiden

We gaan terug naar het Europese model, want dat produceert ook maandverwachtingen voor de temperatuur en neerslag. De temperatuurberekeningen voor december t/m maart zijn op het eerste oog weinig winters. Alle maanden verlopen duidelijk warmer dan normaal en dat in bijna heel Europa. Februari spant de kroon met 1-2 graden warmer weer dan gemiddeld.

Dat is echter het halve verhaal, want het Europese model voorziet normale tot duidelijk hogere neerslaghoeveelheden. Vooral in de Zuid-Alpen en dat biedt de nodige kansen. Het bevestigt de zuidwestenwind als overheersende windrichting, wat gunstig is voor het laten ontwikkelen van Genuadepressies en südstau-situaties. Die kunnen voor veel sneeuw zorgen in de Italiaanse en (zuidelijke) Franse Alpen, mits het tijdens die neerslag even wat kouder is. Daarbij komt dat het tijdens een flinke südstau door neerslagafkoeling makkelijk tot in de dalen kan sneeuwen. Voor de Noord-Alpen tendeert deze ontwikkeling eerder naar hogere sneeuwgrenzen, doordat het hier aan stuwing ontbreekt en de föhn kan doorbreken.

Nu kwam er begin oktober een zeer sneeuwrijke winterverwachting voor de Noord-Alpen langs op severe-weather.eu, eveneens gebaseerd op het Europese model. Het kan aan mij liggen, maar die kaarten heb ik niet kunnen terugvinden/reproduceren.

CFSv2: zacht en zeer wisselvallig

Het Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) gebruikt het Coupled Forecast System (CFSv2) voor seizoensberekeningen. Vorig jaar was het model - net als de andere lange termijnmodellen - zeer accuraat voor wat betreft de hoge temperaturen, maar met de neerslag was het model te scheutig. Nu berekent het model opnieuw een relatief zachte winter. Alle wintermaanden verlopen 1 tot 2 graden zachter dan het langjarig gemiddelde.

De neerslagverwachting van CFSv2 is veel grilliger. December verloopt nog relatief normaal, maar januari, februari en maart zijn natter dan normaal. Vooral in de Noord-Alpen. Maart is uitgesproken nat in bijna heel Midden- en Zuid-Europa. De combinatie van zacht weer en neerslag in de Noord-Alpen wijst op zuidwestenwinden met enkele actieve warmtefronten. De ervaring leert dat dit soort fronten veel regen, maar ook heel veel sneeuw kunnen opleveren. De winter 2017/2018 is daar een goed voorbeeld van. Zachte fasen tussendoor kunnen ook verklaren waarom de gemiddelde temperatuur hoger uitvalt.

En het warme zeewater?

Dan het zeewater. De Middellandse Zee is met 22-24 graden momenteel nog 3 tot 5 graden warmer dan het langjarig gemiddelde (1982-2011); ook de Atlantische Oceaan voor de kust van Frankrijk en Spanje is warmer dan normaal. Dat danken we aan de lange, hete zomer die tot in oktober heeft voortgeduurd. Voor de kust van Triëst lag de zeewatertemperatuur begin oktober nog op een recordniveau van 23 graden, een waarde die normaal is voor augustus. Water koelt veel langzamer af dan land, waardoor het effect lang kan na-ijlen. Bijvoorbeeld in de vorm van heftige buien in het najaar, maar ook aan het begin van de winter. Warm water kan de neerslagintensiteit nog lange tijd stimuleren.

Zo’n plas warm water voor de deur betekent niet dat het automatisch vaker zal regenen dan sneeuwen. De temperatuur in de Alpendalen is min of meer losgekoppeld van wat er zich afspeelt in zee, oftewel de watertemperatuur heeft weinig invloed op de sneeuwvalgrens. ‘Als het water nog warm is, moeten we ons eerder zorgen maken of skigebieden en dorpen de hoeveelheden sneeuw wel aankunnen’, aldus de Oostenrijkse meteoroloog Johannes Vergeiner die ik deze zomer interviewde over dit onderwerp. Voor wie meer wil weten over klimaatverandering en winterweer, dit artikel verschijnt in Wintersport Magazine nummer 58 dat begin december uitkomt.

Conclusie

Als we afgaan op de rekenbreinen van de grote weercomputers is de kans groot dat we een zachte winter krijgen. Zowel ECMWF als CFSv2 gaat uit van duidelijk hogere temperaturen dan gemiddeld. De berekeningen van het German Climate Forecast System (GCFS) en het International Research Institute for Climate & Society (IRI) - twee andere computers - sluiten hierop aan en van de aanzwellende El Nino hoeven we geen afzwakkend effect te verwachten.

Toch is er perspectief omdat vrijwel alle modellen over het hele seizoen meer dan genoeg neerslag berekenen, in tegenstelling tot 2022/2023. Die neerslag moet alleen op goede (koudere) momenten vallen, dan wel tijdens een flinke süd-, west- of nordstau. Het enige buitenbeentje in de seizoensberekeningen is het Canadese CanSips-model. Dat berekent voor januari en februari duidelijk kouder weer dan normaal én veel neerslag. Een droomscenario dat eerder onwaarschijnlijk lijkt, maar natuurlijk niet kan worden uitgesloten. Ondanks dat de seizoensverwachtingen vorig jaar goed scoorden, halen deze nog lang niet het niveau van een normale weersverwachting en worden ze tussentijds nog weleens bijgesteld. Verder is het heel interessant wat de toekomst gaat brengen, want de eerste machine learning AI-weermodellen doemen nu op voor de reguliere weersverwachtingen. De eerste signalen zijn ronduit veelbelovend. Wordt ongetwijfeld vervolgd!