Terugblik: winter 2018/19 teerde op extreme januaridumps

Het is eind april, een mooi moment om terug te blikken op het wintersportseizoen. Als we terugkijken op de afgelopen winter dan zien we een schoolvoorbeeld van hoe groot verschillen in de Alpen kunnen uitpakken. Terwijl de noordalpen net als vorig jaar bedolven werden onder de sneeuw viel de winter in het zuiden (vooral in Italië) wat tegen. De oorzaak is dat de stroming tijdens de belangrijkste sneeuwmomenten in de noordhoek zat, waarmee de sneeuwval ongelijk verdeeld was. Zonder twijfel de meest in het oog springende periode was de eerste helft van januari, met extreme hoeveelheden sneeuw in vooral Oostenrijk.

Verschillen

Net als de voorgaande winter verliep het seizoen 2018/19 in een groot deel van de Alpen bijzonder sneeuwrijk. Alles ten noorden van de alpenhoofdkam had meer sneeuw dan normaal, in enkele regio’s zijn zelfs records gebroken (zie hier). Het verschil met vorig jaar zit hem in de verdeling. Ten opzichte van het seizoen 2017/18, dat in de Zuid- en Westalpen ook sneeuwrijk verliep, viel het nu in Italië en de (zuidelijke) Franse Alpen wat tegen. We hadden daar eigenlijk maar één grote dump en die viel rond 1 februari door een südstau. En natuurlijk was er nog die megadump begin april, maar toen was het seizoen al bijna afgelopen.

December maand van extremen

De Oostenrijkse sneeuwval van januari was natuurlijk dé gebeurtenis van de winter. De aanloop hier naartoe verliep echter extreem wisselend. December begon veelbelovend met flinke sneeuwval aan de noordkant van de Alpen. Na 10 december volgde een ijzig koude fase met strenge tot zeer strenge vorst. Van 12 op 13 december werd in het Zwitserse Sankt Moritz -23 graden gemeten. Ook overdag bleef het lokaal streng vriezen (Galtür -11,3 graden, Andermatt -11,9 graden). Halverwege december lag er al behoorlijk wat sneeuw, totdat het opeens erg zacht werd. Vlak voor kerstmis diende het traditionele “Weihnachtstauwetter” zich aan met bewolking, regen en veel wind. In de week voor kerst vielen hoog in de bergen massa’s sneeuw in Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk, maar in de dalen regende het. Een groot deel van het al behoorlijke sneeuwdek dooide in een paar dagen weg, onder meer in het Oostenrijkse Tannheimer Tal.

Kerst

Op de valreep, precies op kerstavond, kwam daar de gehoopte afkoeling die de witte kerst in veel wintersportdorpen boven de 1000 meter alsnog veiligstelde. In de Franse en Italiaanse Alpen lukte dat helaas niet overal. De eerste kerstweek verliep vervolgens zonnig, een goedmakertje voor de vakantiegangers. In de loop van die week verschenen op de weerkaarten de eerste signalen dat het weer compleet zou omslaan (zie bijvoorbeeld het video weerbericht van 28 december). Het sneeuwde de tweede week van de kerstvakantie inderdaad vaak en veel en dat zou de inleiding worden van die immense dump die Oostenrijk en de oostelijke helft van Zwitserland zou treffen.

De januaridumps!

Vanaf 4 januari schakelde de winter een paar tandjes hoger en volgden de gebeurtenissen elkaar snel op. Op 7 januari werd het skigebied Hochkar uit voorzorg geëvacueerd en in de dagen daarna werd in grote delen van de Alpen lawinegevaar 4 tot 5 afgeroepen. Talloze dorpen raakten van de buitenwereld afgesloten. Op 14 januari waren alleen al in het Salzburgerland 41.000 mensen ingesneeuwd. Ook grensovergangen en bergpassen werden afgesloten vanwege lawinegevaar, waaronder de belangrijke Fernpass. Intussen had de sneeuwval zich ook naar Zwitserland uitgebreid. Op 14 januari lag er in Arosa 180cm, een record voor half januari. Tot drie keer toe deden we verslag van de gebeurtenissen via een liveblog (zie hier, hier en hier).

Relatief sneeuwarm in het westen en zuiden

Je zou bijna vergeten dat al die tijd in de Franse en Italiaanse Alpen vaak gewoon de zon scheen. Hieronder zie je de oneerlijke verdeling van de sneeuw in de Alpen op 7 januari. Terwijl er in Oostenrijk meer dan een meter sneeuw lag, was het in Frankrijk en Italië magertjes. Pas vanaf 13 januari viel er ook in de noordelijke Franse Alpen sneeuw van betekenis. In Italië kregen vooral de gebieden die grenzen aan de alpenhoofdkam redelijk wat sneeuw, zoals Livigno en Reschen (Resia).

Zuidalpen één grote dump

Zoals gezegd was de sneeuwsituatie in de zuidalpen een groot deel van de winter matig. Op die ene grote dump begin februari na. Ik zat er toevallig middenin toen ik samen met Edo in de Dolomieten verbleef. Die dag (en de dag erna) stonden duizenden wintersporters van en naar de Italiaanse Alpen urenlang vast op de Brennerpas, doordat vrachtwagens niet meer vooruitkwamen. Lees dit artikel over hoe dit precies tot stand kwam.

Natuurlijk sneeuwde het in de Zuidalpen buiten die periode ook weleens, maar dat waren óf kortdurende sneeuwfrontjes, of restanten van sneeuwwolken die hun lading ten noorden van de alpenhoofdkam hadden gelost. Verder was het magertjes. Op 31 januari schreef Rogier dat het in de zuidelijke Franse Alpen sinds 19 december niet echt meer had gesneeuwd, terwijl Oostenrijk verzonk in de sneeuw.

Voorjaarsvakantie een droom

In februari stabiliseerde het weer langzaam wat een zegen was voor de voorjaarsvakanties. Zowel Noord- als Midden-Nederland beleefden stralende vakanties. Toen Zuid-Nederland aan de beurt was werd het wat wisselvalliger maar nog steeds niet slecht. Het mooie (en ook zeer zachte) februariweer was te danken aan een honkvast hogedrukgebied. Op een korte onderbreking na scheen de zon vooral in de Franse en Italiaanse Alpen weken aan een stuk!

Bijzonder verloop

Zo spectaculair als de winter begon, zo relatief saai verliep de rest van het seizoen. Mooie momenten en perioden met sneeuwval wisselden elkaar af en de Franse Alpen liepen hun achterstand op de rest van de Alpen wat in. Wintersporters waren er niet rouwig om, zij troffen tot diep in het seizoen bijna overal meer dan genoeg sneeuw, al verslechterde de sneeuwkwaliteit door de relatief hoge temperaturen wel. Totdat begin april nog die ene grote dump kwam voor Italië en Zwitserland en er meer dan een meter sneeuw viel.

Deze grafiek van het dorpje Hochfilzen in Tirol laat het bijzondere verloop van deze winter in Oostenrijk zien. Veel vroeger dan normaal, al in januari, werd de grootste piek bereikt met een record sneeuwhoogte van 212 centimeter. Vanaf half februari was het een paar weken zonnig en zacht zodat het sneeuwdek gestaag afnam maar nog ruim boven normaal lag. In april slonk het sneeuwdek ineens heel snel, zo snel zelfs dat nog vroeger dan normaal (dunne lijn) alle sneeuw uit het dal was weggesmolten. In totaliteit was 2018/19 een hele zonnige en ook zachte winter. Dat hij zo extreem sneeuwrijk was hebben we vooral aan januari te danken.

Droomwinter

Voor de wintersporters kunnen we terugkijken op een droomwinter. Vlak voor de kerst was het even spannend maar daarna lag er op de meeste plaatsen voor de rest van het seizoen meer dan voldoende sneeuw. In de noordalpen - waar de meeste Nederlanders op vakantie gaan - zelfs extreem veel. In het zuiden was het duidelijk meer behelpen maar de kunstsneeuw en het vele zonnige weer maakten veel goed. Positief is ook dat er geen (grote) lawineramp heeft plaatsgevonden ondanks de extreme sneeuwval. De lawinediensten en lokale overheden hebben door de vele voorzorgsmaatregelen puik werk verricht, al konden ze helaas niet voorkomen dat er toch enkele dodelijke slachtoffers vielen.

Tot slot wil ik graag iedereen bedanken voor het insturen van de vele weerfoto’s op deze website. Het was ook leuk om steeds meer videobeelden te krijgen, bijvoorbeeld van Roy Ammers en Joost Vissers vanuit Fieberbrunn en van buschauffeur Roland van Helden die met een groep scholieren bijzondere tijden beleefde in het Salzburgerland. Op naar de volgende winter!

Lees ook:

• De legendarische winter 2018-2019: hoe extreem was ie?
• Terugblik: winter 2017/18 was extreem sneeuwrijk maar niet koud
• Terugblik 2016-2017: een weinig imponerende winter